top
Zeekool
Groente (Brassicaceae)
Zeekool
 
ZEEKOOL | CRAMBE MARITIMA

Zeekool

Crambe maritima

Zeekool is de enige crambesoort die verbouwd wordt om gegeten te worden en daarom zelf ook wel crambe wordt genoemd. Crambe is een plantengeslacht uit de kruisbloemenfamilie waarvan een dertigtal soorten bekend zijn.

Zeekool is een meerjarige lage zout-minnende plant (halofiet) en een hemikryptofiet. Hemikryptofieten zijn planten die knoppen op een beschutte plaats vormen, laag tegen of zelfs in de grond, om deze te beschermen en zo te kunnen overleven wanneer de omstandigheden ongunstig zijn. De zeekool vormt een wortelstok en geeft paarse scheuten. Gedurende de groei vormen zich telken snieuwe wortelstokken, waaruit een nieuwe plant gevormd wordt. Om deze de ruimte te geven is het aan te bevelen de nieuwe wortelstokken in de lente of de herfst af te scheuren (delen). Hierdoor kan vanuit één enkele plant wel 10-12 jaar geoogst worden.

Zeekool heeft grote gekrulde bladeren, blauw-groen, die in een rozet groeien. Hij bloeit van mei tot juli. De kleine (1,5 cm grote) witte bloemetjes hebben vier kroonbladeren en groeien in trosjes, zoals bij broccoli. Alleen de jonge scheuten worden gegeten. De bladeren en de bloemhoofden worden vanaf het eerste jaar geoogst, de scheuten in de regel pas vanaf het derde jaar.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Zeekool wordt in Nederland op zo'n bescheiden schaal verbouwd (Project zilte landbouw, Texel), dat je het gerust moeilijk verkrijgbaar mag noemen.

Culinair gebruik en bereiding

Alleen de jonge bladeren worden gegeten, bij voorkeur gebleekt, zowel rauw als gekookt. grotere, oudere bkladeren smaken erg bitter. Ook de stengels zijn eetbaar, net als de bladeren, liefst jong en gebleekt. De scheuten worden bereid als asperges, ze smaken fris en notig, met een licht bittere toon.

De bloemhoofden worden zoals broccoli gegeten, d.w.z. voordat de bloemen bloeien. De smaak lijkt meer op die van broccolini dan van broccoli. Tenslotte de wortels. Deze zijn zetmeelhoudend en smaken een beetje zoet.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Zeekool is hoogstens een week houdbaar in de koelkast.

Bleekteelt

Om de zeekool beter eetbaar te maken, worden de planten op het veld tegen zonlicht afgedekt. Dat gebeurt op een manier die we kennen van veel andere bleekteelten, met behulp van bleekpotten, een methode die al in het begin van de negentiende eeuw wordt toegepast.

Net als bij de monniksbaard (barbe de capucin) worden de wortelstokken voor de commerciële teelt gelicht, en op een donkere plaats binnen gezet waar ze kunnen uitlopen voor de oogst van de bleke scheuten.

Oorsprong en verspreiding

De zeekool is van Europese oorsprong, komt op veel plaatsen voor langs de Europese Atlantische kustlijn, langs de Oostzee en de Zwarte zee.

De plant komt tegenwoordig vrijwel overal in Europa voor, van Ierland in het westen tot aan Jordanië en van Scandinavië tot de Atlantische kust van Frankrijk. in ons land groeit de zeekool alleen langs de noordkust, en in het Waddengebied.

Zeekool is een relatief jonge groente, hoewel schippers, men zegt al sedert de Romeinen, het aten tegen scheurbuik. Zeekool is echter pas in de 17e eeuw gecultiveerd, en wordt sinds de achttiende eeuw in Engeland en de Verenigde staten gegeten, en naderhand in Frankrijk. Het is een groente van ondergeschikte betekenis blrven door zijn bewerkelijkheid, kwetsbaarheid en beperkte houdbaarheid.

De plant is op veel plaatsen waar hij in het wild voor kwam, verdwenen door de aanleg of vernieuwing van de kustverdediging, zoals in Engeland, maar is op diverse plaatsen juist toegenomen. Hij komt dan ook niet (meer) op internationele Rode lijsten voor. Hij wordt nauwelijks in het wild geplukt, hoewel het lokaal gebruik is om de wilde scheuten met stenen af te dekken, om zo bleke scheuten te krijgen.

Taalkundige aspecten, etymologie

Het woord crambe is een latijns woord, ontleend aan het Griekse (κράμβη) dat voor een soort kool werd gebruikt.

Benamingen in diverse talen

engels
sea kale, scurvy grass
frans
chou marin
italiaans
crambe
spaans
crambe
duits
echter meerkohl
 

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Bij gebrek aan volledige tabellen met gegevens over de voedingsstoffen, hebben we gegevens uit verscheidene betrouwbare bronnen gecombineerd tot één uiterst bescheiden, en zeker onvolledig overzicht.

Samenstelling per 100 gram gebleekte zeekool

6,9
kcal
(30 kJoule)
2,1
gram
eiwitten
1,6
gram
vezels
0,2
gram
vet
Vitaminen
0,3
mg
vitamine B1
(27,3% ADH)
0,1
µg
foliumzuur (B9)
(0,1% ADH)
30,0
mg
vitamine C
(37,5% ADH)
mineralen
60
mg
calcium
0,1
mg
ijzer
430
mg
kalium
17
mg
natrium

Bronvermelding update maart 2021

Crambe maritima | Wikipedia (EN) Crambe maritimas | (Online) Atlas of British and Irish flora Sea kale | J. Kitsteiner, Permaculture Zilte landbouw Texel | Vrije universiteit Amsterdam Sea kale| Center for new crops, Purdue University