top
Clementine
Citrus x clementina
Clementine
Clementine-soorten
CLEMENTINE DE CORSE - Citrus X CLEMENTINA

Clementine

De clementine (Citrus x clementina) is een klassieke mandarijn-cultivar die op grote schaal wordt verbouwd in het Middellandse zeegebied. Vrijwel zeker is het een cultivar van de Beladi-mandarijn en een (zoete) sinaasappel.

Clementines zijn kleine vruchten, in de regel een centimeter of vijf in doorsnee. Ze zijn afgeplat aan twee zijden, met een kleine deuk. De schil van een clemetine is dun en laat zich gemakkelijk pellen, waardoor ze zeer geschikt is als handfruit. Bovendien hebben clementines geen of nauwelijks zaden, pitjes.

De mandarijnenboom (Citrus reticulata) lijkt heel erg op de sinaasappelboom, wordt zo'n 7 meter hoog, maar kan beter tegen droogte als de sinaasappel. Hij groeit zowel in de tropen als in de subtropen. Het is een groenblijvende boom met kleine doornen. De bladeren zijn lancetvormig, d.w.z. aan beide zijden puntig uitlopend. De bladsteel is afgeplat, als een rudimentair blad, maar niet zo prominent als bij limoenen het geval is.

De mandarijn behoort met de citron, de papeda en de pomelo tot de voorouders van alle commerciële citrusvruchten, en kent een groot aantal variëteiten en hybriden. Tot de pure mandarijnen behoren soorten als Nanfengmiju - de eetbare groep genoemd - en manadarijnen als de Sunki, Shekwasha en Cleopatra, die te zuur zijn om als handfruit gegeten te worden en vooral voor sap worden verbouwd.

De mandarijn heeft het grote nadeel dat hij kwetsbaar is, en omzichtig behandeld moet worden om te voorkomen dat de vrucht breekt. Om die reden werd hij nauwelijks geëxporteerd. In gebieden waar mandarijnen worden verbouwd, zoals in de Ghats, houdt men er dan ook van. Zo populair als de mandarijn in Coorg is, is hij nergens ter wereld.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Clementines zijn vooral verkrijgbaar in de periode van november tot begin maart. Veel in Nederland aangeboden clementines komen uit het Middellandse zeegbeied, onder meer Spanje, Marokko en Algerije, maar er worden ook mandarijnen ingevoerd van elders, zoals uit Zuid-Afrika en Argentinië

Koop alleen vers ogende mandarijnen, waarvan de schil glanst en niet rimpelt. Een verse mandarijn herken je bovendien door hem op de hand te nemen. Een verse mandarijn voelt zwaar aan voor zijn afmetingen. Hoe lichter, hoe aannemelijker het is dat de mandarijn is uitgedroogd.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Mandarijnen, ook clementines zijn niet lang houdbaar, en zoals gezegd kwetsbaar. De houdbaar is hoogstens 2 weken. Bij kamertemperatuur is een mandarijn na 2 weken uitgedroogd en vaak ook beschimmeld.

Oorsprong en verspreiding

De oorsprong van de clementine is onduidelijk. Aan de ene kant vermoedt men dat er een relatie bestaat tussen de clementine en de Kantonese mandarijn die in de negentiende eeuw naar Europa is gekomen, aan de andere kant is hij vernoemd naar de Trappister monnik Clément Rodier, die in de negentiende eeuw leefde. Hij zou de boom ontdekt hebben in de tuin van het weeshuis van de Vaders van de Heilige Geest in Misserghin, nabij Oran in Algerije.

Zelfs gaat er het verhaal dat Rodier betrokken zijn bij het actief kruisen van een Beladi-mandarijn met een bittere sinaasappel, de bigardier. Maar recente studies hebben aangetoond dat die lezing althans niet juist kan zijn, omdat een clementine met zekerheid een kruising met een zoete sinaasappel is, en vermoedelijk van natuurlijke oorsprong.

De clementine is zeer verwant aan de oorspronkelijke Kantonese mandarijn en de Japanse satsuma, en is sinds het begin van de twintigste eeuw in veel landen de 'kerst-mandararijn'. In de maanden rond kerst wordt de clementine op grote schaal aangevoerd, en veelal per kistje verkocht. De in Nederland verkrijgbare clementines komen hoofdzakelijk uit de landen aan de Middellandse zee, maar ook uit Zuid-Afrika en Zuid-Amerika (Argentinië).

De anatomie van de vrucht

De schil is de buitenste beschermende laag van de vrucht en heeft veel smaak. Hij bevat klieren die een geurige olie afgeven. Als een mandarijnschil wordt gebogen, barsten deze olieklieren open en geeft de schil zijn olie vrij.

Onder de schil zit een bittere witte onderschil die veel pectine bevat. Dit sponsachtige witte weefsel heeft een licht bittere smaak, en wordt met de schil verwijderd en wordt niet rauw gegeten. De onderschil zorgt ervoor dat het vruchtbeginsel, dat bestaat uit 7-14 compartimenten, wordt beschermd en niet uit droogt. Ieder compartiment bestaat uit vrucht en zaadjes, omhuld door een sterk membraan.

De binnenschil ontwikkelt zich tijdens de rijping tot een netje. Het Latijnse woord voor 'net' is reticulum, reticulata betekent 'netachtig'.

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Clementines zijn rijk aan vitamine C en bevatten veel vitamine B1 (thiamine), vezels, foliumzuur en kalium. De zoetheid ontleent de clementine aan natuurlijke suikers. Deze zijn verantwoordelijk voor de hoge calorische waarde.

Clementines bevatten 14 mg choline per 100 gram.

Samenstelling per 100 gram rauw product

47
kcal
(195 kJoule)
0,9
gram
eiwitten
12
gram
koolhydraten
1,7
gram
vezels
9,2
gram
waarvan suikers
0,2
gram
vet
Vitamines
0,1
mg
vitamine B1
(9,1% ADH)
0,6
mg
nicotinezuur
(3,8% ADH)
0,2
mg
pantotheenzuur
(3,3% ADH)
0,1
mg
vitamine B6
(7,1% ADH)
24
µg
foliumzuur (B9)
(12% ADH)
48,8
mg
vitamine C
(61% ADH)
0,2
mg
vitamine E
(1,7% ADH)
Mineralen
30
mg
calcium
0,1
mg
ijzer
177
mg
kalium
10
mg
magnesium
1
mg
natrium
21
mg
fosfor
0,1
µg
selenium

Bronvermelding update januari 2024

Mandarin orange | Wikipedia (EN?DU) Mandarin orange| J.F. Morton, 1987 Fruits of warm climates, Purdue University Horticultural varieties of citrus | R. Hodgson, 1967 The citrus industry Mandarins | Citrus Pages Ponkan mandarin Citrus reticulata blanco | Citrus variety collection University of California Riverside