Bergamotmunt
De lastig te traceren geur heeft te maken met verschillen in samenstelling tussen planten, waardoor de chemische samenstelling van de etherische olie sterk kan variëren, een kenmerk van veel muntplanten. De ene muntplant is de andere niet. De smaak wordt eerder geassocieerd met Eau de Cologne, dan met monarda, de bergamotplant die gebruikt wordt om Earl grey te aromatiseren.
Er zijn veel variëteiten ontwikkeld van de bergamotmunt, met een uiteenlopend smaak- en geurpalet waarin soms nauwelijks menthol voor komt. De benamingen spreken voor zich: 'lemon', 'grapefruit', 'orange' zijn var¨teiten op de bergamot, alle citrusvruchten. Deze variëteiten zijn vrij beperkt in hun culinaire gebruiksmogelijkheden, te specifiek wellicht. De variëteit 'basil' (basilicum) is het breedst inzetbaar, zelfs als vervanging van basilicum in pesto.
Bergamotmunt is een meerjarige plant met rechtopstaande stengels, die afhankelijk van de variëteit groen zijn of niet. Enkele variëteiten bevatten anthocyanen wat je in één oogopslag kunt zien aan de rode stengels en de rode adres in de bladeren. De bergamotmunt wordt 30-50 cm hoog, maar kan een hoogte van rond een meter bereiken. Hij is niet vorstbestendig. De bladeren van bergamotmunt zijn gezaagd of gekarteld, en zijn zeer geurig. De geur wordt bepaald door de linalool en linalyl-acetaat, belangrijke geurcomponenten in lavendel, een geur die je er duidelijk in herkent.
De plant bloeit van augustus tot oktober, waarna hij vruchten zet. Hij is hermafrodiet, en voor de bestuiving afhankelijk van insecten.
Net als andere muntsoorten is bergamotmunt een makkelijk te telen kruid. Kan goed tegen schaduw, maar heeft de neiging tot woekeren. De plant bloeit aan het einde van de zomer tot de vroege herfst en trekt bijen en vogels aan.
Practische zaken
Aankoop en verkrijgbaarheid
Bergamotmuntblad is voor zover bekend niet verkrijgbaar. Zaad en planten wel.
Culinair gebruik en bereiding
De smaak van bergamotmunt (eau de cologne) is fris, aromatisch en met een vleugje citroen. De blaadjes worden zowel rauw als gekookt gebruikt, in salades of gekookte gerechten. Wanneer je de blaadjes zelf plukt, doe dat voordat de plant in bloei gaat, dan zijn ze het smakelijkst.
Houdbaarheid (bewaaradvies)
Bewaar verse takjes munt zoals andere kruiden aan de steel, gewikkeld in een vochtige doek, verpakt in plastic. Zo houd je de kruiden zeker een week goed. Controleer steeds op rotte blaadjes en steeltjes. Eenmaal aangetast, bederft al gauw de hele bos. Munt is niet bijzonder geschikt om in te vriezen.
Oorsprong en verspreiding
Linneaus' leerling Ehrhart heeft de plant in 1792 zijn huidige botanische naam gegeven. Het epitheton citrata betekent naar citrus ruikend. Veelal wordt de botanische ingekort tot Mentha citrata.
Munt was al in de oudheid een belangrijk kruid, dat tal van eigenschappen werd toegedicht, maar daarbij gaat het meer om muntachtige planten, dan om de botanische munt. Plinius bijvoorbeeld beschrijft hoe munt de geest verruimt en je trek in vlees bevordert. Munt werd gebruikt om baden te aromatiseren, en als eau-de-toilette. eetlustbevorderend. Met anijs en komijn was munt lange tijd een belangrijk betaalmiddel, onder meer onder de Farizeeeërs. Het stond met andere woorden hoog in aanzien.
Taalkundige aspecten, etymologie
Nomenclatuur
Het woord munt of mint, komt van het Latijnse woord mentha, dat ook de geslachtsnaam is. Het woord is ontleend aan de Griekse mythologie, waarin de nimf Mynthe uit jaloezie door Proserpine in de plant werd veranderd in de plant die we nu munt noemen. Het epitheton piperita is een verwijzing naar peperig, als in pepermunt, citrata duidt op citrus. Bergamot is een citrussoort.
