top
Boksdoorn
Vrucht (Solanaceae)
BOKSDOORN
LYCIUM SOORTEN
GEWONE BOKSDOORN | LYCIUM BARBARUM

GEWONE BOKSDOORN

GOJI-BES

De gewone boksdoorn (Lycium barbarum) is een vruchtdragende plant. De gedroogde besjes van de boksdoorn worden net als die van de Chinese bokshoorn op de markt gebracht als de goji-bes.

Beide boksdoorns behoren tot de nachtschadefamilie, wat impliceert dat de plant het giftige solanine bevat. In het geval van de boksdoorn zijn dat vooral de bladeren. Desondanks worden de jonge scheuten en de bladeren van de Chinese boksdoorn vrij algemeen gegeten. Van de bladeren wordt net als van de vruchten thee getrokken.

De boksdoorn is een struik gevormd uit tot zeker drie meter lange, doornige takken. Zij grijpen zich vast aan elkaar of aan de laagste takken van de dichtst bijstaande bomen, en verhouten. Ze vormen een ondringbare veste, vandaar dat deze plant graag als erfafscheiding wordt gebruikt.

De bladeren zijn lancetvormig of ovaal, en een centimeter of zeven lang. De licht-paarse bloemen groeien solitair of in groepjes van hoogstens drie in de bladoksels van de plant. Ze zijn tweeslachtig, met andere worden de plant bestuift zichzelf. Alleen voor kruisbevruchting is de boksdoorn aangewezen op insecten, met name bijen.

De oranje-rode besjes zijn eivormig of ovaal, en zijn 7-15 mm lang. Ze bevatten veel, gele zaadjes. Ze zijn zo sappig dat ze - eenmaal rijp - op barsten staan. Ze rijpen op het noordelijk halfrond van juli tot oktober.

In Europa heeft de teelt in 2013 gestalte heeft gekregen, zoals in het Spaanse Andalusië, en in Italië van Alto Adige in Zuid-Tirol tot Calabria, in de teen van de laars. Dichtbij en onder Europese teeltcondities. Sinsdien is de bes ook vers verkijgbaar.

Culinair gebruik en bereiding

De besjes worden rauw en (meestal) gedroogd gegeten en er wordt thee van getrokken, onder andere vijfstappenthee. De bessen dienen volledig rijp zijn. Andere toepassingen zijn: rijstcongee en kruidenkip of -soep. De bes wordt ook in biersoorten gebruikt, zoals in qouqi jui, een Chinees bier, en in sommige Belgische bieren.

In Europa is de handel in de bladeren en scheuten van de boksdoorn vanwege het hoge solanine-gehalte verboden.

Oorsprong en verspreiding

De oorsprong van de Lycium barbarum is onduidelijk. Volgens sommige bronnen is dat Zuidoost-Europa, volgens andere een gebied dat zich uit strekt van Zuidoost-Europa tot China.

De onduidelijkheid komt voort uit de vele verwante soorten Lycium. De Lycium barbarum, en de Lycium europaeum zouden van Europese oorsprong zijn, de Lycium chinense, de Lycium ruthenicum en de Lycium turcomanicum van Aziatische.

Taalkundige aspecten, etymologie

De botanische naam Lycium is ontleend aan de streek Lycia in het Turkse Anatolië, en is oorspronkelijk dor Plinius de Oudere gegeven aan een boksdoorn uit de Rhamnaceae-familie. Linneaus gaf het boksdoorngeslacht in 1753 de naam Lycium, en bedacht ook de soortnaam (barbaars, of 'uit den vreemde').

De naam goji is in 1973 bedacht door de ethno-botanicus Bradley Dobos, naar de Chinese benaming van de boksdoorn. Er was kennelijk behoefte aan een meer mystieke naam.

VERTALING BOXTHORN

engels
boxthorn
frans
liciet de barbarie
italiaans
spina benedicte
spaans
cabrona de ningxia
duits
schwarze bocksdorn
arabisch
 
turks
termiye çalısı
india
 
indonesisch
daun koki (blad)
vietnamees
cau kie
japans
kuko
chinees
gǒu qǐ
 

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

De goji-bes wordt superfruit genoemd. De vrucht bevat bijvoorbeeld meer beta-caroteen dan worteltjes. Maar hoeveel gebruikt u er van ?

Wetenschappers zijn hier eensluidend in, de bes is niet gezonder dan een sinaasappel, en bevat minder waardevolle stoffen dan de duindoornbes.

SAMENSTELLING PER 100 GRAM GEDROOGD PRODUCT

83,0
kcal
(347,5 kJoule)
11,0
gram
eiwitten
21,0
gram
koolhydraten
13,0
gram
waarvan suikers
8,0
gram
vezels
1,0
gram
vet
VITAMINES
2970,0
µg
vitamine A
(370% ADH)
0,1
mg
vitamine B1
(9,1% ADH)
1,3
mg
vitamine B2
(90,0% ADH)
19,2
mg
vitamine C
(24% ADH)
MINERALEN
100,0
mg
calcium
2,0
mg
koper
9,0
mg
ijzer
840,0
mg
kalium
24,0
mg
natrium
63,7
µg
selenium
2,7
mg
zink

Bronvermelding update december 2017

Baie de goji | Wikipedia (FR/EN/DU) Lycium ruthenicum | Plants for a future Lycium chinense | Useful tropical plants Know what you eat: Goji Berries | Nutrition Data self Lycium fruit | S. Dharmananda, Institute for Traditional Medicine, Portland, Oregon Lycium chinense | T.K. Lim Edible medicinale and non-medicinal plants, vol5, 2012 Springer Dordrecht, ISBN 978-94-007-5653-3 NVWA nam geen maatregelen tegen giftige gojibessen | AVRO-TROS Radar Sept 2017 A fruitless search for the Tibetan goji berry | S. Parry South China Morning Post Dec 2006