Bronvermelding 
Kaki 柿
Chinese persimoen
De kaki is nauw verwant aan de hier niet of nauwelijks verkrijgbare, kleinere dadelpruim. Deze laatste heeft de afmetingen van een kers, kaki's kunnen wel 500 gram zwaar worden.
Kaki-pi, het klinkt alsof het iets met een kaki te maken heeft, maar het is een combinatie van de oranje, boonvormige versie van de beroemde Japanse snack (cracker) senbei en pinda's.
De kakiboom doet denken aan een appelboom, en wordt een meter of tien-vijftien hoog. Hij is bladverliezend en bloeit in mei en juni. Kakibomen dragen mannelijke of vrouwelijke bloemen, maar sommige bomen dragen beide en zijn zelfbevruchtend. Opmerkelijk is dat een boom het ene jaar mannelijke en het andere jaar vrouwelijke bloemen draagt.
Sommige cultivars geven zaadloos fruit, dat zijn in de regel kleinere vruchten dan de wel bevruchte kaki's, die vanzelfsprekend wél zaad bevatten, hoogstens acht zaadjes. De eerste vruchten verschijnen tussen het derde en zesde jaar. De vruchten zijn veelal rijp wanneer de boom zijn blad verliest.
Japan
Hoewel er in Japan meer dan honderd kaki-cultivars worden geteeld, zijn vijf daarvan bekend als commerciële kaki: de hiratanenashi, de tonewase, de ishibashi-wase, de matsumoto-wase-fuyu en de maekawa-jiro. Hert is onwaarschijnlijk dat je een Japanse kaki tegen komt met vermelding van zijn variëteit, eerder zal een benaming worden gebruikt die de smaak duidt, bittere (shibui) en niet-bittere (amai) kaki's, respectievelijk shibu-gaki's (しぶがき) of ama-gaki's (あまがき).
Ama-gaki's smaken heerlijk zoet, en sijn zeer geschikt als handfruit, shibu-gaki's niet. Shibu-gaki's bevatten in water oplosbare tanninen, waardoor deze bitterder smaken dan de ama-gaki's die (meer) niet-oplosbare tanninen bevatten. De meest verbouwde kaki's zijn in Japan de platbodemige ama-gaki's Fuyū en Jirō. Voor gedroogde kaki (hoshigaki) gebruikt men een ander variëteit, de cylindrische hachiya. Deze is alleen volledig doorgerijpt (ook) geschikt als handfruit.
China
In China heeft men zijn eigen benamingen voor de kaki-typen. Shizi 柿子 is de handvrucht, voornamelijk afkomstig uit het noorden van het land. Hong-shi de zoete, natuurlijk gerijpte kaki. Kan-shi is een kaki die direct na de oogst enkele dagen in water wordt geweekt, waardoor de schil knapperig wordt. Hij is groengeel, en heeft de bite van een appel.
Europa
De allerberoemdste kaki van Europa is de "rojo brillante', de roodblozende Ribera de Xuqúer, uit Spanje, een nog niet zo oude variëteit. De Ribera de Xuqúer is Europees beschermd, en is voorzien van hetzij het logo Persimon®, hetzij de benaming D.O.P. Kaki Ribera del Xúquer.
Ook Italië kent zijn eigen kaki, de vanille-kaki of kaki-vainiglia, die je zomaar kunt aantreffen in een fruitige tiramisu. Ja, en dan de supermarktvrucht bij uitstek, de sharonvrucht, niet op zijn Engels uit te spreken, want afkomstig uit Israël, vernoemd naar de Sharonvlakte waar hij op grote schaal wordt geteeld nadat men de wrangheid had gereduceerd door kruisingen. Behalve uit Israël komt de vaak knapperig, want onrijp aangeboden en gegeten vrucht uit Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland, Spanje, Brazilië en sinds kort zelfs uit het Verenigd koninkrijk. De vrucht rijpt bij kamertemperatuur.
Zuid-Amerika
In Brazilië verbouwt men behalve de sharon ook de fuyū, die net als de sharon een variëteit is zonder looizuur (tannine), en net als de sharon oranje tot roodoranje kleur heeft en een heerlijke zoete smaak, wanneer hij bij kamertemperatuur is afgerijpt althans. Naast Brazilië is Mexico een belangrijke producent van de kaki, zoals de Ribera Het seizoen in Brazilië en Mexico is van juli tot september.
Practische zaken
Aankoop en verkrijgbaarheid
Wanneer je de vrucht onrijp koopt wordt deze bij kamertemperatuur normaliter binnen enkele dagen volledig rijp. Hij kleurt dan donkerbruin, en is zacht en geurend.
Culinair gebruik en bereiding
De vrucht wordt rijp gegeten. Onrijpe vruchten kunnen vrij bitter zijn. De schil van de vrucht is dun en kan gegeten worden. Toch worden de vruchten vaak 'uitgelepeld'. Snijd daartoe het kapje van de vrucht en lepel het vruchtvlees eruit.
Gedroogde vruchten worden als dessert gebruikt, of om er compote van te maken. In Japan worden de gedroogde kaki's gebruikt in allerhande wagashi (snoep).
De bitterheid wordt gereduceerd door de vruchten te drogen, maar dat kan ook op een andere manier, zoals door de vrucht na deze in stukken gesneden te hebben met droog ijs (niet in direct contact) te behandelen. Door deze behandeling worden de tannisen onoplosbaar, en verdwijnt de bittere smaak. In sommige streken weekt men de vruchten enige tijd in koud water, met hetzelfde effect. Of de vruchten in te vriezen. Door het invriezen wordt het vruchtvlees echter papperig, als van een overrijpe vrucht.
In Indonesië kookt men de kaki's kort om ze vervolgens te drogen.
Houdbaarheid (bewaaradvies)
In de koeling is de onrijpe vrucht 3 tot 6 weken houdbaar. De ideale bewaartemperatuur is 5°C.
De rijpe vrucht is zeer gevoelig voor beschadiging.
Oorsprong en verspreiding
De kaki groeit daarnaast in Vietnam, Indonesië en de Philippijnen. Rond 1789 heeft de kaki zijn intrede gedaan in het Middellandse Zeegebied, waar hij de dadelpruim verdrong, waarschijnlijk omdat de kaki grotere vruchten droeg. Volgens sommige bronnen zou Plinius de vrucht in de Naturalis Historia hebben beschreven, en kenden de Romeinen de kaki dus al. Vermoedelijk gaat het hier om de inheemse lotusvrucht , de dadelpruim.
Het is de meest verhandelde vrucht van het Diospyros-geslacht. Negentig procent van alle kaki's komt uit China, Japan en Korea.
Taalkundige aspecten, etymologie
De geslachtsnaam is door Linneaus bedacht, en betekent goddelijke vruchten. Het woord is samengesteld uit de Griekse woorden diós en pŷrós, letterlijk Zeus' en graan of vrucht, de naam die de Grieken overigens gaven aan de netelboom (Celtis australis).
De naam persimoen wordt zowel voor de Diospyros virginia gebruikt, de naam is ontleend aan het Algonquin -een inheemse Amerikaanse taal - 'putchamin', als voor de andere vruchten uit het geslacht, zoals voor de kaki in de vorm van Japanse persimoen.
Benamingen in diverse talen
Kaki-variëteiten
Het grootste aantal cultivars wordt in China aangetroffen, er zijn er zeker 2.000 geregistreerd. Tot de (meer) bitter smakende kaki's behoren:
- Dōjō hachiya 堂上蜂屋
- Fuyū 富士
- Hachiya 蜂屋)
- Hiratanenashi 平核無
- Hongsi 홍시
- Kōshū hyakume
- Saijō 西条
- Tanenashi
- Tone wase 刀根早生
Tot de zoetste kaki's wordt een oude Italiaanse variëteit, de kaki vaniglia (vanille-kaki) gerekend. Andere zoete (niet-bittere) kaki's zijn:
- Dan gam 단감
- Fuyū 富有
- Hanagosho 花御所
- Izu 伊豆
- Jeju
- Maekawa jirō 次郎柿
- Sōshū 早秋
- Rojo brillante (Ribera del Xuquúer)
- Taishū 太秋
- Triumph (Sharon kaki)
Van deze kaki's komen er enkele voor in de Ark van de Smaak (Ark of Taste) van Slowfood, te weten de Jeju Gam, uit de regio Jeju-do in Zuid-Korea, de Ribera del Xuquúer uit de gelijknamige streek in het zuiden van Spanje en de Amlok kaki uit Barikot, in het noorden van Pakistan.
Ook de (gedroogde) Japanse Hoshigaki en Dojou-Hachiyagaki zijn in de Ark opgenomen.
Gezondheidsaspecten
Voedingswaarde, gezondheidsrisico's
De oranje kleur van de rijpe vrucht verraadt al dat de vrucht caroteen bevat, onder meer beta-caroteen. Bovendien is de kaki rijk aan vezels en vitamine C.
