Het is een vissoort uit het geslacht Oncorhynchus in de familie van de Salmonodae. De Oncorhynchus-familie omvat de zalmen en forellen in de noordelijke Pacifische Oceaan: de zes Alaska-zalmen en de Japanse zalm.

Sockeyezalmen hebben een typisch eetgedrag, waarbij ze zich verticaal verplaatsen. Hun voeding bestaat voornamelijk uit zoöplankton: eenoogkreeftjes (in zout en zoet water) en krill. Aan die laatste danken ze hun prachtig rode vlees.

De Sockeye zalm is een spectaculaire verschijning. Het meest in het oog springend zijn de dieprode kleur die ze krijgen wanneer ze geslachtsrijp worden. Maar daar blijft het niet bij, ze krijgen een sterke bult en een een haakvormige onderkaak, de kype, net als alle andere zalmen uit de Oncorhynchus-familie. Hun kop wordt groen. De vrouwtjes doen qua superlatieven nauwelijks onder voor de mannen, al krijgen zij geen bult. Hun huid kleurt herfstachtig grijs met rood en hun geslachtsklieren groeien uit tot 25% van hun lichaamsgewicht .

Sockeyes hebben zoals andere zalmen een torpedovormig lichaam met achter op de rug een vetvin. Volwassen zalmen zijn zilverachtig van kleur met een blauw getinte rug. Ze paaien aan het eind van de zomer, begin van de herfst, waarbij het vrouwtje in enkele dagen 3-5 maal in totaal 2000 tot 5000 eieren legt. Het vrouwtje bewaakt haar 'nest' tot haar dood, vaak al na enkele dagen. Na zes tot negen weken komen de eieren uit en begint de transformatie van larve (alevin) naar jonge vis, parr genoemd.

Parrs hebben een gevorkte staart, een bruine vetvin en 10-12 grote donkere vlekken op hun zij. Wanneer ze als smolts naar zee trekken, verdwijnen deze vlekken. Als de zalmen groot genoeg zijn en klaar om terug te keren naar hun geboortewater, zijn deze grilsen zo'n 60 cm lang en wegen 3 kilogram. Een volwassen sockeye zalm is niet veel langer, tussen de 60 en 85 cm lang cm en een gewicht van 7 kg bereiken.

De zoetwater fase in de ontwikkeling van een sockeye zalm neemt een tot twee jaar in beslag. Daarna keren ze terug naar zee. Na een verblijf van drie jaar keren de sockeyes terug naar hun paaigebied.

Daarnaast zijn er de 'land-locked sockeyes', die altijd in zoet water verblijven. Deze 'konakee' zijn kleiner dan de anadrome sockeyezalmen, want worden nauwelijks groter dan 35 cm. Ze komen voor in het Okanagan Meer, uit welke omgeving ook de naam konakee komt. Ook elders in de Verenigde Staten komen land-locked sockeyes voor.

Zo'n acht- tot tienduizend jaar geleden raakten de sockeyes in de Whistler-vallei toen de verbinding met de Oceaan geblokkeerd werd, afgesneden van de oceaan. Sindsdien vertoeven zed enkel nog in zoet water.

Kokanee zijn na drie tot vijf jaar volwassen genoeg om te paaien. Net als de trekkende sockeye kleurt de vis voor het grootste deel rood, en ontwikkelt het mannetje zijn gehaakte kaak en een licht gebochelde rug. Zowel het mannetje als het vrouwtje gaan op een streng dieet wanneer de paaitijd aan breekt, en zetten hun lichaamsmassa, inclusief de schubben om in energie voor migratie en paaien. Beide volwassen dieren sterven binnen enkele dagen na de bevruchting van de eieren.

In Japan bestaat een zwarte konnakee, kunimasu genoemd. Hij komt tegenwoordig voor in het Saiko meer, na vrijwel uitgestorven te zijn in zijn oorspronkelijke leefgebied 500 kilometer noordelijker, in het prefectuur Akita, als gevolg van de bouw van een waterkrachtcentrale.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

De kwaliteit van wilde sockeyezalm wordt door tal van factoren bepaald, onder meer de regio waar ze gevangen worden en het seizoen. Hoe verder verwijderd van het paaigebied, hoe hoger de kwaliteit, want des te voller van kleur en olie. Zalmen uit de Bristol bay zullen kleiner zijn en minder olierijk dan zalmen uit de Copper rivier, beide in Alaska.

Het jaar 2010 was een topjaar voor de sockeye zalm. Voor 2014 was een slechts seizoen voor de sockeye-visserij voorzien door de hoge temperatuur van het oceaanwater. Maar dat erg meegevallen. Naar nu blijkt, is de sockeye minder gevoelig voor temperatuurschommelingen dan werd aangenomen. Desondanks blijft sockeye-zalm in ons land (ook) stevig aan de prijs.

Net als andere Alaskazalm-soorten is de sockeyezalm in kwaliteitsklassen ingedeeld. De hoogste kwaliteit is 'preminum grade'. Met een cijfercodering wordt Alaska zalm in gewichtsklassen ingedeeld (gewicht in pounds). Voor de sockeye zijn dat 2-4 (pound), 4-6 en 6-9 .

Net als roze zalm (pink salmon) wordt rode zalm in blik verkocht. Let erop dat de vis MSC gelabeld is.

Culinair gebruik en bereiding

De hier gegeven bereidingstijden zijn een indicatie, bovendien slechts een kleine selectie van de bereidingswijzen van zalm.

Bereidingstijden (kooktijden) - filets -

Bereidingstijden (kooktijden) - hele vis -

 

#oorsprong en verspreiding  #duurzaamheid #gezondheidsaspecten (voedingswaarde)

 

#zalmen 

Het verpreidingsgebied bevindt zich tussen 45e en 70e breedtegraad (N) en de 125e tot 140e lengtegraad (W). Japan wordt niet beschouwd als een natuurlijk leefgebied van de sockey, deze zou daar geïporteerd zijn.

Zo'n driekwart van alle sockeye zalm wordt in Alaska gevangen in een seizoen dat duurt van mei tot september, met een piek in juli. Sockeye is é´n van de 6 Alaskazalm-soorten: Chinook, Chum, Coho, Pink (rose), Sockeye (rood) en Steelhead.

Taalkundige aspecten, etymologie

De naam sockeye heeft niets van doen met het Engelse woord voor 'oog' mocht u dat denken. Het is de verbastering van het woord suk-kehg dat de bewoners aan de benedenloop van de Fraser rivier in Brits Columbia de zalm gaven, en dat 'rode vis' betekent. In Nederland zie je ook wel (foutief) het woord 'sockey' gebruikt worden, dat -als het een bestaand woord zou zijn- op soortgelijke manier als hockey zou worden uitgesproken en niet als sock-eye.

De geslachtsnaam Oncorhynchus komt uit het Grieks en duidt op de snuitvorm, 'onco betekent haak, rhynchus betekent bek. De soortnaam 'nerka' is Russisch voor 'anadroom', de trek van zoet naar zout water en omgekeerd, niet typisch voor de sockeye zalm, maar voor alle zalmen.

Benamingen in diverse talen

Eén van de projecten, het grootste en effectiefste is 'ocean ranching'. Hierbij worden vissen gevangen omwille van hun kuit en hom, om een kunstmatige teelt op te starten, die start in zoet water en wordt vervolgd in zeewater. Wanneer de jonge vissen groot genoeg zijn, worden ze uitgezet. De vissen worden 'geprogrammeerd' door ze te gewennen aan een kunstmatig paaigebied, zodat ze daar later weer naar terugkeren om gevangen te kunnen worden.

Het lijkt omslachtig, maar volgens de statistieken is van alle soorten in het wild gevangen zalm in Alaska 34% afkomstig van 'ocean ranching' Van de 127 miljoen zalmen in 2012, waren dat er dus 44 miljoen.

In Alaska wordt de sockey-zalm uitgebreid gemonitord om overbevissing te voorkomen. In het (verre) oosten van Rusland in de Kamchatka rivier, worden Sockeye zalmen ondanks het verbod daarop uitsluitend gevangen voor hun kuit. Er is geen afdoende controle op deze vangst.

De sockeyezalm staat op de internationale lijst (IUCN): "At the global population level, Sockeye Salmon are assigned a Red List status of Least Concern. These species occur in several protected areas including Saguaro National Monument, Organ Pipe National Monument, and Ironwood National Monument. Approximately 7% of the historical range of Sockeye Salmon has been lost due to localized extinction events, but we conclude the species is not threatened globally.

Certified sustainable seafood MSC - sockey-zalm

1. De Brits Columbiaanse sockey zalm uit EEZ wateren van Brits Columbia en de Canadese Stille Oceaan
2. Ozernaya rivier sockeye zalm uit de Russische Ozernaya rivier in het district Ust-Bolheretsk (Kamchatka)

In 2014 bereikte de trek van de Sockeye zalm op de Fraser River een historisch hoogtepunt, bijna het dubbele van de grootste trek in de geschiedenis in 1900 van 45 miljoen exemplaren. Met dank aan de uitbarsting van de Kasatochi vulkaan in Alaska in augustus 2008. Bij de uitbarsting belandde een wolk van mineraalrijke as een groot deel van de weide van de sockeyes in het noordoosten van de Stille Oceaan.

Dankzij het hoge ijzergehalte herstelde oceaanleven in de weide waardoor de sockeyes beter gevoed maar in soortgelijke aantallen als de jaren ervoor terug keerden naar de Fraser rivier. De trek naar de oceaan in 2012 van honderden miljoenen smolts lag eveneens op het niveau van voorgaande jaren, maar op de weide was zoveel plankton dat veel meer zalmen dan anders overleefden en zich konden opmaken voor de volgende trek, twee jaar later. In het zuiden van Alaska profiteerde de roze zalm op identieke wijze van het vulkaanwonder.

Voor het herstel van de weiden op de oceaanbodem en het herstel van het plankton zijn mineralen nodig. Vul;kaanuitbarstingen laten zich niet regisseren, dus zorgde de Ocean Pastures Corp er voor dat bootladingen ijzerrijk mineraal stof voor de westkust van de Verenigde Staten over de oceaanbodem verspreid werden.

Begin 2023 was er weer een vulkaanuitbarsting op het noordelijk halfrond, ditmaal de Russische vulkaan Bezymianny. De aswolken bereikten een hoogte van 15 kilometer en reisden oost-zuidoost over een afstand van meer dan 1600 kilometer over de Noordelijke Stille Oceaan. Toen de pluim eind mei over het schiereiland Kamtsjatka de Stille Oceaan bereikte, kon er geen betere timing zijn voor de miljarden jonge roze zalmpjes.

In het kader van de op 12 juli 2023 door de EU aangenomen Natuurherstelwet staat naast het planten van bomen het aanbrengen van mineraalrijk stof op de oceaanbodem op het programma. Jaarlijks zal de EU hiervoor 8,3 miljard euro uittrekken. Het Amerikaanse Congres heeft de Amerikaanse Ocean Restoration Act klaar liggen voor introductie wanneer het Congres terugkeert van zijn zomerreces.