top
Kintoki ninjin
Daucus carota var sativus
Kintonki ninjin
 
Kintiki ninjin ©2005

Kintoki ninjin 金時人参

Deze Japanse, maar van oorsprong Chinese peensoort is het oudste Japanse voorbeeld van een Oosterse peen, Daucus carota ssp atrorubens, met als uiterlijk kenmerk een helderrode kleur.

De Kintoki ninjin heeft een puntige wortel, welke vuurrood is door het pigment lycopeen, dat ook in tomaat voor komt. Lycopeen is een beta-caroteen, maar van een soort dat geen vitamine A vormt. De Kintoki peen bevat vier maal zoveel lycopeen als beta-caroteen. Hoe warmer het weer, hoe roder de wortel is, maar wanneer het kouder wordt, verliest de wortel zijn kleur. Ook door koken.

De wortel is ongeveer van de zelfde maat als onze oranje bospeen, maar is minder knapperig.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Kintoki ninjin is verkrijgbaar van oktober tot april. Vaak worden de lange exemplaren - dat geldt sowieso voor de Manpukuji - per stuk verkocht.

Culinair gebruik en bereiding

In Japan eet men deze peen zowel rauw als gegaard, maar eet men ook de bladeren, zowel in salades als in de vorm van een tempura. De smaak van beide is vrij zoet, behalve de dikkere aanzet van het blad.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Bewaar de bladeren gewikkeld in een bevochtigde doek of krant. De wortels kunnen ingekuild beward worden, of in de koelkast. Het zou aan te bevelen zijn om de wortels met hun punt naar boven te bewaren.

Geschiedenis van de kintoki ninjin

De peen is in de zestiende eeuw vanuit China naar Japan gekomen.
Een cultivar van de Toso-groep "Yoshino" wordt geproduceerd in het zuidwesten van Japan, in de prefectuur Kagoshima (Ohara 1985, Okubo 1988). Daarnaast bestaan er enkele lokale cultivars van het oosterse type, "Naga ninjin (Kumamoto naga ninjin)" en "Shima ninjin (chide-kuni)", respectievelijk in de prefecturen Kumamoto en Okinawa (Kumamoto City 2011, Sakamoto 2002). Het westerse type Japanse wortel is door Kumazawa en Katsumata (1965) ingedeeld in de groepen "Sanzun", "Gosun", "Danvers" en "Long orange". In Japan zijn verschillende cultivars van het westerse type gekweekt (zie Ohara 1985 voor een overzicht); hun wortels vertonen een oranje kleur, die afkomstig is van β-caroteen. Het westerse type is superieur aan het oosterse type wat betreft de kenmerken compactheid van de wortels en late doorschieting. De teelt van het oosterse type is recentelijk afgenomen, sinds de introductie van het westerse type uit Europa in de 18e eeuw en de veredeling van de westerse rassen sindsdien.

De peen wordt hoofdzakelijk in het westelijk deel van Japan verbouwd in de prefectuur Kagawa in Kansai.

Taalkundige aspecten, etymologie

Ninjin is Japans voor wortel. De kintoki ninjin is vernoemd naar Kintoki Sakata, een Japanse volksheld, beschermengel van Japanse jongens, een symbool van deugd en fitheid.

De kintoki ninjin wordt ook wel Kyoto ninjin of Kyo-ninjin genoemd vanwege de populariteit in de Japanse hoofdstad, waar hij verwerkt wordt in Osechi Ryori, dat met Nieuwjaar wordt gegeten.

Andere Japanase peensoorten

In Japan zijn inmiddels ook westerse soorten peen geïntroduceerd, vooral in de afgelopen decennia. De volgende soorten passen in de traditie van uitzonderlijke Japanse groenten, want uitzonderlijk.

Hiervan is de oudste soort de takinogawa ninjin 滝野川 ニンジン, net als de Magome ninjin 馬込 ニンジン een oosterse peen, met een wortel van minstens 30 cm lengte. Die van de Manpukuji ninjin wordt nog veel langer. Wel een halve meter. Het is een zoete soort, die vooral geraspt wordt gegeten.

Een beroemde peen van het westerse type is de Kokubu ninjin 国分にんじん, ontwikkeld tussen 1910 en 1926. Deze wordt onder meer gepickeld en verwerkt tot dressing. Voor de Kokubu geldt, wat voor alle westerse peen geldt, dat ze veel beta-caroteen bevat en nauwelijks lypoceen. Daardoor is de Kokubu in tegenstelling tot de peen van het oostsrese type zoals de Kintoki rijk aan pro-vitamine A.

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Peen bevat caroteen, een onverzadigde verbinding die behoort tot de carotenoïden, een groep gele en rode kleurstoffen. Behalve dat het een kleurstof is, is caroteen een waardevolle voedingsstof (anti-oxydant).

Caroteen komt niet exclusief in peen voor, zelfs niet alleen in de wortel van de peen, maar is wel naar de groente (carota) vernoemd. Β-caroteen wordt in het lichaam omgezet in vitamine A.

Behalve caroteen, overwegend α- en β-caroteen, bevat peen suiker en vruchtenzuren zoals appel- en citroenzuur. Peen is rijk aan vitamine C, kalium en ijzer.

Samenstelling per 100 gram rauw product

41
kcal
(170 kJoule)
0,9
gram
eiwitten
9,6
gram
koolhydraten
2,8
gram
vezels
4,7
gram
waarvan suikers
0,2
gram
vet
0,1
gram
meervoudig onverzadigd
2,0
mg
omega-3
115,0
mg
omega-6
Vitamines
5512
µg
vitamine A
(689,1% ADH)
0,1
mg
vitamine B1
(9,1% ADH)
0,1
mg
vitamine B2
(7,1% ADH)
1,0
mg
nicotinezuur
(6,3% ADH)
0,3
mg
pantotheenzuur
(5,0% ADH)
0,1
mg
vitamine B6
(7,1% ADH)
19,0
µg
foliumzuur (B9)
(9,5% ADH)
5,9
mg
vitamine C
(7,4% ADH)
0,7
mg
vitamine E
(5,8% ADH)
13,2
µg
vitamine K
(17,6% ADH)
Mineralen
33,0
mg
calcium
0,3
mg
ijzer
320
mg
kalium
12,0
mg
magnesium
0,1
mg
mangaan
69,0
mg
natrium
35,0
mg
fosfor
0,1
µg
selenium
0,2
mg
zink

Bronvermelding update januari 2023

Kintoko ninjin | Specialty produce Manpukuji peen | Syunvege The Carotenoid Contents of the Kintoki and Kokubu Varieties of Carrots Grown in Japan | M. Yamguchi en T. Sugiyama Journal of the Japanese Society for Horticultural Science Vol 29 (1960) Issue 4 pp 58-60 https://doi.org/10.2503/jjshs.29.310