top
Frisée (andijvie)
Cichorium endivia var crispum
Frisée
 
Groene frisée - Cichorium endivia var crispum

Frisee

Cichorium endivia var crispum

Frisée is de Franse benaming voor krulandijvie, een andijviesoort met smalle, diep ingesneden bladeren. Frisée heeft een milde smaak, die haar uitermate geschikt maakt voor gebruik in salades. De krop is open.

De term frisée betekent 'gekruld'. Alom wordt de term frisée voor gekrulde andijvie gebruikt, soms ook wel 'frisée-sla' genoemd. Ten onrechte, er is ook frisée sla. Frisée de Beauregard bijvoorbeeld, Lactuca sativa var. capitata, of Lollo rossa.

Eén van de bekendere krulandijvies is de Franse frisée maraichère, een negentiende eeuwse fijnbladig soort, vernoemd naar de maraichère in Calais. Het is een variëteit voor de vroege oogst, aan het begin van de zomer.

Voor de klassieke teelt maakt gebruik van een techniek die men in Frankrijk 'le blanchiment au pot de terre' noemt. Hierbij wordt enkele dagen voor het oogstmoment een bloempot over het hart van de frisée gezet, zodat deze lichter van kleur wordt.

Een beroemde Italiaanse krulandijvie is de indivia riccia di Pancalieri, een late soort. Er is een 'zelfblekende', de term voor een andijviesoort dat niet afgedekt hoeft te worden om toch een geel hart te ontwikkelen.

Benamingen in diverse talen

engels
curly endive
frans
chicorée frisée
italiaans
indivia riccia
spaans
escarola
duits
krausblättige endivie
arabisch
 
turks
 
hindi
 
indonesisch
 
japans
 
vietnamees
 
chinees
ku geoi 苦苣
 

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Frisée maraichère is een In ons land wordt andijvie in de kas en op het land verbouwd. Het hoogseizoen is van half juni tot half november. Tussen februari en april en vanaf half september is andijvie te koop van de teelt in de koude kas en onder platglas.

Culinair gebruik en bereiding

Andijvie wordt rauw en gekookt gegeten.

Was andijvie goed om het zand uit te spoelen (hij is bovendien gevoelig voor luizen). Snijd het blad pas wanneer de krop goed gewassen is. Snijd hem in repen, door de krop met de volle hand te omvatten en dwars op het blad te snijden. Houd er rekening mee dat andijvie slinkt door koken.

Bereidingstijden (kooktijden)

smoren
7-8 minuten
koken
10-13 minuten
roerbakken
6-8 minuten
stomen
ca 15 minuten
 

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Andijvie is een bladgroente die veel water bevat. Bewaar andijvie daarom op een koele plaats of in de koelkast in een plastic zak met gaatjes, zodat ze niet verlept. Bewaar andijvie hoogstens drie dagen. Na minstens 2 minuten blancheren kan andijvie goed ingevroren worden.

Andijvie is ook gevoelig voor rot, zoals de meeste slasoorten. Een eenmaal aangestoken krop zal snel in zijn geheel vergaan. Het rotten begint in de regel van onder af, verwijder de bladeren die minder fris zijn daarom regelmatig.

slotregel

Oorsprong en verspreiding

Van andijvie is alleen de gecultiveerde vorm bekend. Vermoedelijk is deze ontstaan in het Middellandse zeegebied, waar zijn wilde verwanten, de Cichiorium pumilum en de Cichorium calvum groeien.

Bekend is dat de Grieken en Romeinen andijvie aten, maar het net als veel andere groenten in de eerste plaats zagen als een medicinale plant. In het Oude Egypte at men andijvie wel degelijk, gekookt en rauw als salade. De groente kwam via Bourgondië naar onze streken, de Nederlanden en Duitsland.

In Europa is de opkomst van andijvie in de zestiende eeuw, maar wordt het al in de dertiende eeuw beschreven. In sommige Europese landen verbouwt men van oudsher de heelbladige soort, in andere landen, zoals Spanje, juist de krulandijvie. In Spanje kwam de heelbladige andijvie pas in de zestiger jaren in zwang. Inmiddels is Spanje een exporteur van deze andijviesoort geworden, vooral naar Frankrijk, maar ook naar ons land.

Vanuit Europa is andijvie in Noord-Amerika geïntroduceerd en sinds kort ook tropisch Afrika, waar het inmidddels op bescheiden schaal wordt geteeld..

Taalkundige aspecten, etymologie

Het woord andijvie is ontleend aan het Oudfranse endive dat is onleend aan het Latijnse intibea, afgeleid van intubus ‘cichorei’. De gangbare verklaring is dat het woord via het Griekse entúbion, dat ‘in februari groeiende plant’ betekent, teruggaat op het Koptische woord voor februari, de maand waarin de andijvie werd geoogst.

Vertaling andijvie

engels
escarole
frans
chicoré endive
italiaans
indivia
spaans
escarola
chinees
ku geoi 苦苣
kantonees
fu ju
 

Vertal;ing krulandijvie

engels
curly endive
frans
chicoré frisée
italiaans
indivia
spaans
endibia
chinees
ku geoi 苦苣
kantonees
fu ju
 

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

De plant is rijk aan vitamines, vooral foliumzuur en vitamine K, en is vezelrijk. Vooral de donkerder buitenste bladeren zijn rijk aan vitamine A

Samenstelling per 100 gram rauw product

17
kcal
( 71,1 kJoule)
1,3
gram
eiwitten
3,4
gram
koolhydraten
0,3
gram
waarvan suikers
0,2
gram
vet
0,1
gram
meervoudig onverzadigd
13
mg
omega-3
75
mg
omega-6
Vitamines
722,3
µg
vitamine A
(90% ADH)
0,1
mg
vitamine B1
(9% ADH)
0,1
mg
vitamine B2
(7% ADH)
0,4
mg
nicotinezuur
(3% ADH)
0,9
mg
pantotheenzuur
(15% ADH)
142
µg
foliumzuur (B9)
(71% ADH)
6,5
mg
vitamine C
(8% ADH)
0,4
mg
vitamine E
(3% ADH)
231
µg
vitamine K
(308% ADH)
Mineralen
52
mg
calcium
0,1
mg
koper
0,8
mg
ijzer
314
mg
kalium
15
mg
magnesium
0,4
mg
mangaan
22
mg
natrium
28
mg
fosfor
0,2
µg
selenium
0,8
mg
zink
 

Bronvermelding update maart 2020

Andijvie | Veggipedia, groenten- en fruitbureau Andijvie | Wikipedia (NL/F/I/EN) Etymologiebank asperge | Etymologiebank.nl (M. Philippa, Etymologisch Woordenboek van het Nederlands) Endive, nutritionfacts (voedingswaarde) | Nutritiondata.self.com Escarole | Hortalizas y verduras, Cichorium endivia | Prot4U (Plan resources of Tropical Africa)