top
Silṭimur
Lindera neesiana
Siltimur
Timur
Siltimur | Lindera neesiana

Silṭimur सिलटिमुर

Lindera neesiana

Silṭimur is een plant die nauw verwant is aan laurier en kaneel, met besjes die een houtige, cedersmaak hebben, met een lichte citrustonen. De besjes worden -alleen gedroogd - als specerij gebruikt.

De botanische benaming van Silṭimur (ook geschreven als siltimur of sil-timur) is Lindera neesiana of fruticosa. De Nepalese benaming doet vermoeden dan de Silṭimur verwant is aan de 'citruspepers' van het geslacht Zanthoxylum (szechuan, sansho en (raye) timur) maar dat is niet het geval, er is zelfs geen enkele botanische verwantschap. Silṭimur bevat zelfs geen scherpe stof.

De Lindera neesiana is één van twee Lindera's met aromatische besjes. De andere is de Lindera benzoin, die in Noord-Amerika voor komt en daar 'spicebush' wordt genoemd. De gedroogde besjes worden wel als alternatief voor piment gebruikt.

De Lindera neesiana groeit in de Himalaya op hoogten tussen 1.800 en 2.800 meter. Het is een 5-6 meter hoge struik of boom die soms groenblijvend, soms bladverliezend is. Hij heeft langwerpige, leerachtige bladeren. Een struik draagt mannelijke of vrouwelijke bloemen, nooit beide.

De plant bloeit in april. De bloeiwijze bestaat uit pseudo-schermen van 3 tot 15 groengele bloempjes op nieuwe uitlopers. De vruchtjes staan op een glad-gerande of getande beker en zijn 6-8 mm groot. Ze zijn vrijwel rond. De besjes rijpen van mei tot augustus van donkergroen naar rood. Door droging worden de besjes diepbruin tot zwart, zoals bij peper het geval is. Ze bevatten één zaadje.

De takjes bevatten een grote hoeveelheid myristicine, en geuren naar nootmuskaat. De besjes bevatten veel aromatische (etherische) olie, waarvan de meest smaak- en geurbepalende zijn:

Daarnaast bevat de etherische olie in de besjes nog vijfendertig andere stoffen, waaronder sassafras, myristicine (4,4%) en elemicine (1,4%), vandaar de smaakverwantschap met nootmuskaat.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Siltimur is geen algemeen verkrijgbaar artikel, is alleen bij een enkele gespecialiseerde specerijenwinkel te koop.

Culinair gebruik en bereiding

De besjes worden in Nepal gekauwd als medicijn, onder andere tegen kiespijn, net als raye timur, en tegen diarree. Ze worden in hun geheel gebruikt in stoofgerechten, en gemalen vooral in groentensoep, zoete gerechten, gebak en desserts. Siltimur combineert uitstekend met schaaldieren, paddestoelen en wit vlees.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Bewaar de besjes koel en donker in een goed afgesloten verpakking.

Oorsprong en verspreiding

De Lindera neesiana groeit van oorsprong in de gematigde zone van de Himalaya, zich uitstrekkende van Sikkim in India tot Nepal (Bhutan, China, India, Myanmar en Nepal), en in Ethiopië.

De plant groeit in de Himalaya-zone tot op 2800 meter hoogte, in de droge bosgebieden van Myanmar tot een hoogte van 1.800 meter.

Op de Internationale Rode lijst van bedreigde planten en dieren is de Lindera neesiana aangemerkt als Least concern: "This tree species has a very wide distribution, large population, is not currently experiencing any major threats and no significant future threats have been identified. This species is therefore assessed as Least Concern."

Taalkundige aspecten, etymologie

De plant wordt in het Nepalees sila ṭimura, Pahenlo Khapate of Kattaa basi genoemd. Boke ṭimura (बोके टिमूर) is een regelmatig gebruikte, maar onjuiste benaming; hiermee wordt een andere schijnpeper bedoeld, de szechuanpeper Zanthoxylum acanthopodium, beter bekend als andaliman, verwant aan de Nepalese (raye) ṭimura. De in het westen meest gebruikte benaming siltimur is afgeleid van het Nepalese benaming, en wordt geschreven met of zonder verbindingsstreep. De Chinese benaming lü ye gan jiang is onduidelijk, gan jiang 干姜 betekent gedroogde (gember)wortel.

In het Nederlands worden bomen en struiken van de Lindera gewoonlijk alle koortsstruik genoemd.

Benamingen in diverse talen

engels
spicebush
frans
 
italiaans
 
spaans
 
duits
 
arabisch
 
turks
 
india
jamkan uesing
indonesisch
 
vietnamees
 
japans
 
chinees
lü ye gan jiang
 

Bronvermelding update november 2021

Lindera neesiana | The IUCN Red list of threatened species 2020-3 Essential oil of Lindera neesiana fruit: Chemical analysis and its potential usein topical applications | Stefano Comai e.a., Fitoterapia 81 (2010) pp 11-16 Lindera neesiana | Bhutan biodiversity Portal Lindera neesiana | Plantlist Essential oil Lindera neesiana | S. Comai Siltimur | Nepal Herbs and Herbal Products Association (NEHHPA) Lindera neesiana | eFloras: Flora of China Chapter 5. Lindera, Lindera neesiana | Flora of China, Harvard University 7: 142–159. 2008 Phylogenetic relationships of the Litsea complex and core Lareae | J. Lie e.o. Missouri botanical Garden 95: 580–599. 2008 Harvard University, doi: 10.3417/2006125
slotregel