Krachai
De Boesenbergia rotunda groeit in dicht bebost gebied op een hoogte van zo'n 1000 meter. Het is een kleine plant, zo'n 50 cm hoog, met gele, vingervormige wortelstokken van nog geen decimeter lang. Deze worden een maand of acht na geplant te zijn, geoogst, zodra de onderste bladeren geel kleuren. De wortels zijn sappig, zelfs een beetje waterig.In het karakteristieke aroma van de wortel is duidelijk kamfer waar te nemen.
De wortels van de krachai zijn vingervormig en groeien 'in een bosje' verticaal. Daarmee kun je krachai eenvoudig onderscheiden van de wortelstokken van de galanga's uit het Alpinia-geslacht, die horizontaal groeien en een grillige, compacte structuur hebben. Bovendien is de schil van de krachai okerkleurig.
De plant zelf is vrijwel stengelloos en heeft kleine wit-roze bloemen, die net als de jonge scheuten als een delicatesse worden beschouwd en vers gegeten worden. In Indonesië bloeit hij in de periode juli/augustus.
Practische zaken
Aankoop en verkrijgbaarheid
De krachai-wortel is, veelal onder de Thaise naam maar ook als Chinese gember of vingerwortel, vers en gedroogd verkrijgbaar.
Culinair gebruik en bereiding
Krachai wordt gebruikt in Thaise curries en Indonesische sauzen, bijvoorbeeld in pindasaus. Daarbij wordt ook wel de gedroogde wortel gebruikt, maar deze heeft een 'medischer' aroma, gebruik daarom bij voorkeur verse wortel. Net als laos wordt krachai vaan gebruikt bij vis en garnaal, soms gecombineerd met petis. Wanneer je gedroogde krachai gebruikt, week je de gedroogde stukjes wortel eerst 30 minuten in heet (gekookt) water.
Verse krachai-bloemen zijn een delicatesse.
Houdbaarheid (bewaaradvies)
Bewaar de wortels in een vochtige krant of doek, of vries ze in. Wanneer je de wortels invriest, houd er rekening mee dat ze bij ontdooien waterig worden, en slecht te verwerken zijn. Invriezen heeft geen invloed op de smaak, mits niet te lang ingevroren bewaard (maximaal 6 maanden).
Oorsprong en verspreiding
Het wordt als kruid gebruikt in de Indonesische, Thaise en Cambodjaanse keuken, en af en toe in de Vietnamese, maar zeker niet in de Chinese keuken. In China is de wortelstok in de eerste plaats een medicijn.
Ondanks de bedreiging van de natuurlijke groeiplaatsen door stedelijke ontwikkelingen, heeft de bescherming van de habitats van de krachai op de internationale Rode lijst van de IUCN geen urgentie, in deze lijst opgenomen als "least concern".
Taalkundige aspecten, etymologie
Naast de geslachtsnaam Boesenbergia wordt ook wel de verouderde indeling in het geslacxht Kaempferia gebruikt. De officiële botanische benaming is echter Boesenbergia rotunda. Boesenbergia pandurata is een synoniem.
De meest gebruikelijke populaire naam is krachāy.
