Mannitol is een poly-alcohol , een isomeer van het bij het publiek bekendere sorbitol. Beide hebben daarom de chemische formule C₆H₁₄O₆. Mannotol behoort net als isomalt, lactitol, xylitol, maltitol en sorbitol natuurlijk tot de gehydrogeneerde suikers. Het smeltpunt van mannitol is hoog (116-168°), dat van sorbitol bijvoorbeeld bedraagt 94-96°. En dat is niet het enige verschil, sorbitol is non-hygrospisch, mannitol daarentegen hygroscopisch.

Bij het fermenteren van kool, zoals bij de productie van zuurkool en kimchi, komen suikers vrij (glucose, fructose en mannose) en worden de meeste vrije suikers omgezet in mannitol. Kimchi bevat daardoor (maximaal) 4-5 gram mannitol per kilogram.

Mannitol komt in zeer veel producten voor, zoals in selderij, kool, paddestoelen en vruchten. Maar het meeste mannitol bevatten (bruine) zeewieren. De fronds bevatten tot wel 20% D-mannitol.

Mannitol wordt fabrieksmatig geproduceerd, naast de traditionele tap van manna van de Fraxinus-boom in Sicilië.

Zoetlracht en smaak

De zoetkracht van mannitol is circa 30-40% van die van suiker (sucrose), en het smaakt ook vergelijkbaar. Het lost op in water, maar slecht in alcohol. Het in water oplossen van mannitol is een endotherm proces is, onttrekt warmte. Daarom voelt mannitol in de mond als verkoelend-verfrissend aan.

Mannitol ondergaat geen Maillard-reactie (bruining).

Manna is een al veel langer bestaand product, afgetapt van diverse struiken en bomen, waaronder deze pruimes en de olijf. Manna wordt onder meer beschreven in de Bijbel aangehaald bij de beschrijving van de tocht door de Sinaï.

Mannitol of D-mannitol is de eerste ontdekte kristallijne polyol.

Taalkundige aspecten, etymologie

De benaming 'manna' is een uit de Middeleeuwen daterende verwijzing naar de Bijbelse manna. De uitgangsvorm -itol is gegeven aan de tien nu bekende hexitolen. De stam wordt gevormd uit de naam van de aldose waaruit de polyol gevormd is, in dit geval 'mann', van mannose.

Mannitol wordt bovendien gebruikt als medicijn, onder meer bij de behandeling van glaucoma, een oogaandoening, bij nierfalen en bij verhoogde intracraniële druk in de schedel, zoals bij een hersentrauma, en in de hart-long-machine. Het wordt ook gebruikt bij het versnijden van drugs, zoals cocaïne, en bij het maskeren van drugsgebruik in de sport. Het staat om die reden op de WADA-lijst van verboden middelen.

Mannitol heeft bovendien net als andere polyolen een laxerende werking, reden waarom gewaarschuwd wordt voor overmatig gebruik ervan. Meer dan een halve gram per kilo lichaamsgewicht per dag kan al laxerend werken. Mannitol wordt in ons darmstelsel afgebroken tot waterstof en kooldioxide, wat gassen met zich mee brengt.

Calorische waarde

De calorische waarde is 240 kCal per 100 gram.