top
Griselle
Allium oschaninii
De grijze sjalot
Grijze sjalotten
Grijze sjalot - Allium oschaninii

De grijze 'echte' sjalot

De vaak als de 'echte of traditionele sjalot' betitelde grijze sjalot (Allium oschaninii) is beroemd om zijn smaak. Het is een nakomeling van de Allium oschaninii, die in het wild voor komt in Zuidwest-Azië, maar nu alleen in Zuid- en Oost-Frankrijk en in Argentinië groeit.

Hij wordt geplant in periode van oktober tot januari en geoogst in de zomer, juli en augustus. In Frankrijk worden deze sjalotten al generaties lang op dezelfde manier geproduceerd. Ze worden van 15 juni tot 15 augustus (!) met de hand uit de grond getrokken en op het veld te drogen gelegd. Een gedeelte ervan wordt in koelruimtes opgeslagen, de rest gaat vers de markt op.

De Fransen beschouwen de griselle als cultureel erfgoed. Vanaf de jaren '90 is er een juridisch steekspel begonnen rond de vraag of sjalotten uit zaaigoed überhaupt sjalotten zijn en sjalot genoemd mogen worden. De uien uit de aggragatum-groep worden vegetatief vermeerderd, in tegenstelloing tot de uien uit de cepa-groep die uit zaad vermeerderd worden, geen sjalot maar ui genoemd worden.

De kwade pier in de ogen van de Franse telers is de Nederlandse zaadveredelaar Groot en Slot. De producenten van de "échalote traditionelle" (Allium oschaninii), uit de regio's Bretagne en Vallée de Loire betwisten de aanspraak van de zaadveredelaar op de productnaam sjalot.

comment

Arrest van het Hof van 10 januari 2006, De Groot en Slot Allium and Bejo Zaden, zaak C-147/04 (Frankrijk) Een Nederlands bedrijf heeft zaaisjalottenrassen ontwikkeld. Die mogen in Frankrijk niet onder de naam “sjalotten” worden verkocht (dat mag alleen met traditionele sjalotten die niet uit zaad afkomstig zijn). Het Hof heeft overwogen dat dit verbod in strijd is met artikel 28 EG-Verdrag. Het verbod op verkoop in Frankrijk kan niet worden gerechtvaardigd op grond van consumentenbescherming. Immers, het enige verschil in de sjalotten zit in devoortplantingswijze en daar kan de consument over worden voorgelicht door middel van aangepaste etikettering, aldus het Hof. Op basis van deze uitspraak kunnen de Nederlandse producenten hun sjalottenrassen voortaan in Frankrijk met aangepaste etikettering verkopen.Met de positieve uitslag van het Europese hof, konden en kunnen de Franse boerenorganisaties niet uit de voeten. Zij aanvochten de uitslag omdat de 'sjalot' uit zaad geen botanische sjalot zou zijn. Het woord was toen aan de Europese commissie. 5)

De felle strijd tussen de ambachtelijke producenten van de sjalot en de Nederlandse concurrentie is illustratief voor de manier waarop Fransen naar 'hun' sjalot kijken. De eerste sjalotten groeiden er in de tuinen van Karel de Grote (742-814). In de twaalfde eeuw werd de sjalot op kleine schaal verbouwd in de Bretonse velden van de Vallée de Loire, en in de 13e eeuw werd de sjalot gemeengoed in de Franse keuken. Zo'n lange traditie vraagt om een Europese classificatie, en de Franse boeren vragen daar ook om, mede omwille van het onderscheid tussen de traditionele (bol)sjalot en de on-Franse gezaaide sjalot. De aanvraag daarvoor ligt al geruime tijd bij het GTS, die de Europese kwalificaties verleend, en bij het INAO, het Franse Institut national de l'origine en de qualité, dat waakt over de Franse certificaten, zoals het label Rouge.

Europa neemt een nieuwe variëteit pas op in de lijst die sindsdien wordt aangehouden wanneer is voldaan aan de botanische criteria, dat een sjalot alleen sjalot mag worden genoemd, wanneer deze verkregen wordt door vegetatieve vermeerderd. 6)

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Vergeleken met de Nederlandse sjalot of de banaansjalot is de grijze sjalot lastig te pellen, en minder goed te bewaren, een echte seizoensgroente bovendien.

slotregel

Oorsprong en verspreiding

De allium oschaninii zou afkomstig zijn uit de Fergana-vallei die Kirgizië, Oezbekistan en Tadjikistan omvat.

Taalkundige aspecten, etymologie

De woorden sjalot en (het Engelse) scallion zijn beide gerelateerd aan het Griekse askolonion zoals beschreven is door de Griekse schrijver Theophrastus. Deze naam lijkt ontleend aan de stad Ashkelon, in het huidige Israël. De sjalot wordt in ons land ook wel eslook of eschlook genoemd, naar het Franse eschallion.

Benamingen in diverse talen

engels
grey shallot
frans
échalote grise, griselle
italiaans
scalogno
spaans
chalote
chinees
xiao cong 小葱
kantonees
ciu cung
 

RECEPTEN

De grijze sjalot is onlosmakelijk verbonden aan het recept voor Beurre blanc.

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Samenstelling per 100 gram rauw product

34
kcal
( 142,3 kJoule)
1,9
gram
eiwitten
6,5
gram
koolhydraten
0,4
gram
vet
0,1
gram
verzadigd
0,1
gram
enkelvoudig onverzadigd
0,2
gram
meervoudig onverzadigd
8
mg
omega-3
148
mg
omega-6
Vitamines
348
µg
vitamine A
0,1
mg
vitamine B1
0,1
mg
vitamine B2
0,4
mg
vitamine B3
0,1
mg
vitamine B6
16
µg
vitamine B9
27
mg
vitamine C
Mineralen
18
mg
calcium
0,1
mg
koper
1,2
mg
ijzer
212
mg
kalium
23
mg
magnesium
0,1
mg
mangaan
17
mg
natrium
49
mg
fosfor
0,6
µg
selenium
½
mg
zink
 

Bronvermelding update maart 2020

Allium stipitatum | Wikipedia (EN) Echalote grise | Gerbeaud Allium formosum, a new species from Kyrgyzstan | Phytokeys, biodiversity research Echalote de Busnes | Commune de Busnes Arrest van het Hof van 10 januari 2006, De Groot en Slot Allium and Bejo Zaden, zaak C-147/04 (Frankrijk) | Agentschap EG-Hof van Justitie, 2006 Echalote d'Anjou | Bekendmaking van een aanvraag overeenkomstig artikel 50, lid 2, onder a), van Verordening (EU) nr. 1151/2012 van het Europees Parlement en de Raad inzake kwaliteitsregelingen voor landbouwproducten en levensmiddelen (2015/C 218/06)
slotregel