De Avena sativa Linnaeus var nuda of Avena nuda is iets minder hoog dan de gewone haver, zo'n 45-90 cm hoog. Ook de vrucht is kleiner dan die van de gewone haver, een millimeter of zes slechts. Het 1000-korrelgewicht bedraagt om en nabij 30 gram. De korrel wordt losjes omhuld door het lemma en de kolf, waardoor naakte haver gedorst kan worden. Gewone haver niet, deze moet gepeld worden. De aartjes zijn twee- tot vierbloemig en 18 tot 35 millimeter lang. De bloeitijd is net als van de gewone haver van juni tot augustus.

De korrel bevat 6-8% vet, ongeveer evenveel als gewone, witte haver, maar aanzienlijk meer dan andere granen (2-3%). Dit zijn de belangrijkste vetzuren in naakte haver, uitgedrukt als percentage van alle olie in de haver:

Naakte haver wordt op dsezelfde manier als gewone haver bewerkt (tot havermout en meel) en bereid. In Chgina maakt men er in Binnen-Monoliël youmian noedels van. Deze noedelsoort heeft een rijke geschiedenis die terug zou voeren tot het begin van de jaartelling. Tijdens de Han-dynastie werden deze noedels al gemaakt in Hetao in Binnen-Mongolië.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

Naakte haver van vaderlandse bodem is sinds kort weer verkrijgbaar. Van Westerwoldse naakte haver zijn 'krekkers' te koop en van zowel deze Groningse als de Drentse naakte haver speciaal brood

Culinair gebruik en bereiding

De naakte haverkorrel heeft een prettige milde smaak, en is romig, wat vooral tot uitdrukking komt wanneer de geplette korrel (havermout) gekookt wordt. Haver wordt onder meer verwerkt in ontbijtproducten als muesli, cruesli en granola. De haverkorrel bevat weinig gluten, waardoor haver meel niet bijzonder geschikt is om brood van te bakken. Havermeel wordt vaak als anti-oxidant gebruikt, omdat het remmend werkt op producten zoals olie die snel ranzig worden. haver wordt ook in witbier gebruikt.

Naakte haver kun je net als gewone haver weken alvorens het te koken, om de kooktijd te bekorten. Rineke - van de Groningse naakte haver - adviseert om dat niet te doen en de haver desalniettemin in een half uur te garen. Gebruik 2½ maal zoveel water als naakte haver. Kooktijd 30-35 minuten.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

Bewaar naakte haver oipo een donkere, droge en koele plek.

De troepen van Djenghis Khan trokken te paard van de Baltische Zee tot de Stille Oceaan, en van Siberië tot de Perzische Golf. Haver was zowel voedsel voor de paarden als voor de strijders. Het voordeel van haver was, dat het beschikbaar was, en zeer voedzaam, zeer practisch met het oog op de enorme afstanden die overbrugd werden. Onduidelijk is of haver vanuit de Vruchtbare sikkel naar China is gehaald, of daar juist zijn oorsprong heeft.

Volgens Flora of China is de Avena nuda in China geïntroduceerd, en wordt deze alleen in de bergen van Hubei en het noorden en zuiden van Yunnan verbouwd. Mogelijk wordt hier gedoeld op de hexaploïde naakte variëteit. De werkelijkheid is immers anders. Avena nuda wordt verbouwd in de provincies Binnen Monglië, Hebei, Gansu, Jilin en Shanxi, niet in Yunnan, en is allerminst een onbeduidend gewas, China is zelfs één van de belangrijkste producenten van vogelgerst, job's tranen, naakte gerst én naakte haver. De laatste maakt 90% van alle in China verbouwde haver uit; meer dan een derde is afkomstig uit Binnen-Mongolië. Naakte haver is er zo'n belangrijk gewas dat jaarlijks een 'vogeltarwe' festival in Wuchuan county wordt gehouden

De naakte haver is in de zestiende eeuw vanuit China in Europa, in het Britse Cornwall geïntroduceerd. In het Cornish noemde men het pillas of pilez. In de achttiende-negentiende eeuw was naakte haver er ongekend populair, maar sinds 1867 wordt het er niet meer verbouwd.

Sinds kort wordt op kleine schaal naakte haver in ons land verbouwd, in Drenthe bijvoorbeeld bij Tynaarlo, verwerkt in Dubbel Drents-brood, en in het Groningse Sellingen. De Nederlandse Haverketen beijvert de herintroductie van haver op grotere schaal in ons land, in de vorige eeuw nog één van de belangrijkste graansoorten, nu door de opkomst van snijmaïs en wintertarwe marginaal geworden.

Taalkundige aspecten, etymologie

Nomenclatuur

Er zijn twee soorten naakte haver, de 'grote naakte haver', een variëteit van de gekweekte hexaploïde haver (Avena sativa var nuda of subsp nudisativa) en de 'kleine naakte haver', de diploïde Avena nuda. Om beide naakte haver te kunnen onderscheiden wordt de hexploïde variëteit aangeduid als 'het naakte type' het epitheton nuda (naakt) vermijdend. Voor de naaktheid van deze variëteit is één gen verantwoordelijk.

De botanische naam avena is afgeleid van het Latijnse 'avena', dat blazen betekent, een verwijzing naar het gebruik van de holle stengels als blaasinstrument.

Populaire benaming

Een oude Nederlandse benaming van naakte haver is 'tartaarse gorthaver'.

Benamingen in diverse talen