top
Bonenkruid (Satureja)
Kruid (Lamiaceae)
BONENKRUID
DE BONENKRUIDOORTEN OP DEZE SITE
ZOMERBONENKRUID | SATUREJA HORTENSIS
BOVEN: BONENKRUID ONDER: BERGBONENKRUID

BONENKRUID

Bonenkruid (Satureja hortensis) is een plant uit de familie van de lipbloemigen (Lamiaceae). Het is een eenjarige plant, die vaak in één adem wordt genoemd met bergbonenkruid Satureja montana), een nog in het wild voor komende overblijvende soort, ook wel winterbonenkruid genoemd.

Bonenkruid is verwant aan kruiden als tijm en rozemarijn. De plant is houtachtig en geurt zeer aromatisch dankzij de etherische olieën thymol en carvacrol. Hij heeft violette, kort behaarde stengels met kleine lancetvormige blaadjes die aan de randen behaard zijn. In de late zomer verkleuren de blaadjes van groen naar dieppaars. Bonenkruid bloeit van juli tot oktober met bloemen die rood of roodachtig kunnen zijn of wit, met donkere stippen.

Het geslacht Satureja kent een vijftigtal plantensoorten, waarvan alleen het zomer- en het winterbonenkruid voor consumptieverbouwd worden. Zomerbonenkruid is, zoals de naam aan geeft alleen in de zomer verkrijgbaar, winterbonenkruid het hele jaar door, het is een overbijvende plant.

Culinair gebruik en bereiding

Hoewel de hele plant aromatisch is, worden vrijwel uitsluitend de blaadjes gebruikt. De smaak is heel eigen, een beetje peperig en zoet.

AANKOOP EN BEWAREN

Zomerbonenkruid is maar kort verkrijgbaar, meestal tezamen met de eerste tuinbonenoogst. Net als winterbonenkruid kan zomerbonenkruid in het voorjaar geplant worden, zodra de vorst voorbij is. Beter is het nog om de plant 1-2 maanden eerder binnenshuis voor te trekken, in maart. De eerste oogst is dan als snel mogelijk. Geef hem matig water en je hebt er vele maanden plezier van.

Bewaar verse takjes bonenkruid zoals andere kruiden aan de steel, gewikkeld in een vochtige doek, verpakt in plastic. Zo houd je de kruiden zeker een week goed. Controleer steeds op rotte blaadjes en steeltjes. Eenmaal aangetast, bederft al gauw de hele bos. Bonenkruid is niet geschikt om in te vriezen.

Oorsprong en verspreiding

Bonenkruid is afkomstig uit een gebied dat zich uitstrrekt van Italië en de Balkan tot central Azië het Middellandse zeegebied, van Italië en de Balkan tot Centraal Azië en de Himalaya, en Noord-Afrika.

Bonenkruid werd in de Middeleeuwen voor medicinaal gebruik verbouwd op de keizerlijke landgoederen en in kloostertuinen. Bonenkruid is opgenomen in de Capitulare de villis, waarin het 'satureiam' wordt genoemd. De Capitulare de villis is een verordening uit een reeks capitularie die hij schreef, en die behoort tot de pre-800 capitularies, daterend van rond het jaar 795. Karel de Grote schrijft hierin voor hoe de keizerlijke landgoederen moeten worden ingericht, gebruikt en beheerd.

Bonenkruid behoort in de Italiaanse (Romeinse) keuken, en de Balkan keukens.

Taalkundige aspecten, etymologie

De Romeinen vlochten kransen van bonenkruid, die ze in hun haar droegen om Bacchus te vereren. Bonenkruid had een potentieverhogende reputatie, vandaar. De naam Satureja, die volgens Philippa zou zijn afgeleid van 'saturare' (verzadigen) zou ook van sater afgeleid kunnen zijn, de figuur uit de Griekse mythologie, de vruchtbaarheidsgeest.

Bonenkruid wordt van oudsher gebruikt voor het kruiden van bonen in het algemeen, in het bijzonder van tuinbonen, en augurken. Een andere Oud-Nederlandse benaming is keule.

VERTALING BONENKRUID

engels
savory
frans
 
italiaans
santoreggia annua
spaans
ajedrea de jardín
duits
bohnenkraut
indonesisch
 
japans
 
vietnamees
 
chinees
 
kantonees
 
 

SOORTEN BONENKRUID

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Bonenkruid zit boordevol vitamine A in de vorm van het provitamine A (β-caroteen), en vitamine C en en is rijk aan ijzer, calcium en vezels.

Samenstelling per 100 gram rauw product (VERS BLAD)

54
kcal
(225 kJoule)
1,1
gram
eiwitten
8,8
gram
koolhydraten
1
gram
vet
0,2
gram
verzadigd
0,1
gram
enkelvoudig onverzadigd
½
gram
meervoudig onverzadigd
Vitaminen
0,1
mg
vitamine B1
(9,1% ADH)
9,8
mg
vitamine C
(12,3% ADH)
mineralen
349
mg
calcium
164
mg
koper
6,2
mg
ijzer
172
mg
kalium
62
mg
magnesium
0,8
mg
mangaan
4
mg
natrium
23
mg
fosfor

Bronvermelding update maart 2020

Winter-bohnenkraut | Wikipedia (DU/EN) Bonenkruid | Etymologiebank M.Philippa, Etymologisch woordenboek van het Nederlands Savory | Gernot Katzers's Spice pages How to griow savory | Harvest to table Satureja hortensis | Wikipedia (ES/EN)