Mierik
De mierik (Armoracia rusticana) is een meerjarige kruidachtige plant, die een hoogte bereikt van 50 tot 120 cm, soms meer. De plant is uitermate vorstbestedig (tot -50 ° C). Het generfde blad van de mierik is 20-45 cm lang en 5-12 cm breed, sterk ingesneden aan de basis en daarna golvend. De bladeren zijn eetbaar, net als de penwortel, de mierikswortel. De plant wordt ten onrechte mierikswortel genoemd, maar heet mierik.
Culinair gebruik en bereiding
Zowel de bladeren als de wortel zijn eetbaar, maar het blad wordt niet of nauwelijks gegeten, ook niet streken waar de mierikswortel van oudsher verbouwd wordt, al gaat het verhaal de ronde dat men in het zuiden van Italië een soep, minestre di verza, eet met mieriksbladeren.
Oorsprong en verspreiding
De Romeinse auteur Plinius de Oudere noemt de plant Armoracia en beschrijft zijn geneeskrachtige eigenschappen, tezamen met die van de wilde radijs. Dioscorides noemt de mierikswortel in één adem met mosterdzaad (sinapi persicum).
De plant is al eerder bekend. Mierikswortel wordt bijvoorbeeld genoemd in de Griekse mythologie. Volgens een interpretatie van de Thora zou mierikswortel onderdeel zijn van de seidermaaltijd gedurende Pesach, het Joodse paasfeest. Maar dat is zeer de vraag.
Zeker is dat mierikswortel nu vooral populair is in de Slavisch en Duits sprekende landen en in Italië.
De cultivatie van de dan nog vooral om zijn geneeskundige kracht gebruikte mierik begint in de twaalfde eeuw. Pas in de tweede helft van de zestiende eeuw wordt de mierik in Engeland als groente genoemd, terwijl in Duitsland de mierikswortel als specerij bij vis wordt gebruikt.
Mierikswortel is nauw verbonden geraakt met Oostenrijk, één van de belangrijkste producenten. In Zuid-Styrië (Graz) verbouwt men er al sinds 1870 de Steirischer kren, welke in 2008 Europese bescherming heeft gekregen (Protected Geographical Identity, PGI). De factsheet van deze Steirische mierikswortel vermeldt dat voor het bewaarbaar maken van de wortel gebruik wordt gemaakt van E223.
Het Japanse wasabi wordt traditioneel bereid uit de wasabiplant (wasabia japonica), maar tegenwoordig overwegend van mierikswortel (seiyōwasabi of westerse wasabi). Beide planten zijn leden van de familie Brassicaceae.
Taalkundige aspecten, etymologie
Mierik wordt In Slavisch sprekende landen khren genoemd, maar ook Oostenrijk en delen van Duitsland (kren of kree), waar de officiële naam meerrettich is. Deze benaming zou zijn afgeleid van het woord Mährrettich, waarin Mähr de betekenis heeft van 'oud paard'. Hier ligt de parallel met het Engelse horseradis en het in Frankrijk zelden gebruikte 'radis de cheval'. Maar hoe hard men ook wil doen geloven dat er een verband is tussen mierikswortel en paarden, hoogstwaarschijnlijk is het woord 'horse' alleen in overdrachtelijke zin gebruikt, als 'sterk, groot en vurig'.
De Slavische benaming wordt als 'cren' ook gebruikt in het noordoosten van Italë. In Lombardije, Emilia-Romagna en Piemont noemt men mierikswortel 'barbaforte'.
De soortnaam amoracia is naar het Latijnse 'armoricus' naar de Keltische naam voor het Franse Bretagne, Armorica. In het derde jaar van de Gallische oorlogen van 58-51 voor Christus trok Julius Caesar ten strijde tegen de Veneti, zoals de bewoners van Armorica heetten, die aanvankelijk de aanvallen van de Romeinse legers konden weerstaan, ter land en ter zee, maar zich uiteindelijk aan Caesar onderwierpen. De boerenbevolking sprak er nog lang Gallisch.
