Het geslacht Mentha is altijd al onderwerp van discussie geweest, mede door de grote verscheidenheid aan muntplanten. Sinds Linneaus Species Plantarum zijn meer dan drieduizend soorten beschreven. Illustratief voor de ontwikkeling van de classificatie van het geslacht is het verloop van de indeling in secties of groepen. Briquet (1897) onderscheidde het geslacht Mentha in twee groepen en vijf secties: Menthastrum (Verticilatae, Capitatae en Spicatae) en Pulegium (Eupulegia, Audibertiae), Harley en Brighton (1977) verdeelden Mentha eveneens in vijf secties: Audibertia, Eriodontes, Mentha, Preslia en Pulegium, terwijl Tucker en Naczi (2006) Mentha in vier secties verdeelden: Eriodontes, Mentha, Pulegium en Tubulosae, exclusief de Australische Mentha cunninghamii. Het geslacht zou volgens de huidige inzichten 18 soorten, 15 hybriden en honderden variëteiten omvatten.

• Sectie Eriodontes
1. Mentha australis
2. Mentha cervina
3. Mentha gattefossei
4. Mentha laxiflora
5. Mentha saturreioides


• Sectie Mentha
1. Mentha aquatica
2. Mentha arvensis
3. Mentha canadensis
4. Mentha dahurica
5. Mentha japonica
6. Mentha longifolia
7. Mentha spicata
8. Mentha suaveolens


• Sectie Pulegium
1. Mentha grandilora
2. Mentha pulegium
3. Mentha requienii


• Sectie Tubulosae
1. Mentha diemenica
2. Mentha repens

Alle muntsoorten zijn sterk geurende planten. Op grond van het geurprofiel worden muntsoorten vanuit culinair opzicht onderscheiden in soorten waarin menthol de dominante geurstof is, en planten waarin carvon dat is. Van de eerste is de hybride Mentha x piperitum (pepermint) een belangrijk, geliefd voorbeeld, van het carvon-type is dat Mentha spicata (groene munt of Marokkaanse munt).

Het is heel moeilijk, zoniet onmogelijk om het smaak- en geurprofiel van een muntsoort klip-en-klaar te definiëren, omdat de chemische samenstelling sterk afhankelijk is van diverse omstandigheden, variërend van het seizoen, het klimaat, de bodemsamenstelling, de regio. Van muntsoorten die de reputatie hebben boordevol pulegoon te zitten, blijken variëteiten te bestaan of te zijn ontwikkeld waarin pulegoon vrijwel afwezig is. Dat geldt zelfs voor polei. die in Zuid-Europa op het alledaags menu staat - bijvoorbeeld in Portugal - maar in West-en Noord-Europa als absoluut giftig te boek staat.

Muntplanten zijn veelal meerjarig, en hebben rechtopgaande, hoekige stengels die soms maar tien centimeter hoog worden, maar in sommige gevallen kunnen uitgroeien tot een hoogte van ruim een meter. De donkergroene tot grijsgroene bladeren variëren van bijna rond tot lancetvormig, zijn enkele centimeters lang en staan in paren. Muntplanten bloeien uitbundig, met witte tot bleek-paarse, klokvormige bloemen, in schijnkransen geplaatst. De vrucht is een kleine doosvrucht, met één tot vier zaadjes.

Muntplanten houden van vocht, en gedijen het best in vochtige grond zoals in greppels. De plant vermeerdert zich door zaad en door vegetatieve vermeerdering met zijn onder- en bovengrondse uitlopers (stolonen), met de neiging andere gewassen te overwoekeren.

 

#oorsprong en verspreiding  #muntsoorten  #gezondheidsaspecten (voedingswaarde)

Als oorsprong van munt noemt men veelal; het Middellandse-zee-bassin, de landen rondom de Middellandse zee. Van daaruit zou de plant wereldwijd verspreid zijn. Toch worden zes soorten in Australië en Tasmaniëk; aangetroffen, waaronder de inheemse Mentha cunninghamii. Ook in Amerika komt een inheems muntsoort voor, de Mentha canadensis.

Munt was al in de oudheid een belangrijk kruid, dat tal van eigenschappen werd toegedicht, maar daarbij gaat het meer om muntachtige planten, dan om de botanische munt. Plinius bijvoorbeeld beschrijft hoe munt de geest verruimt en je trek in vlees bevordert. Munt werd gebruikt om baden te aromatiseren, en als eau-de-toilette. eetlustbevorderend. Met anijs en komijn was munt lange tijd een belangrijk betaalmiddel, onder meer onder de Farizeeeërs. Het stond met andere woorden hoog in aanzien.

In de vroege middeleeuwen werd munt in vrijwel iedere Europese kloostertuin verbouwd. Men gebruikte het ook voor het eerst als mondverfrisser. Poetsen van tanden gebeurt tot de uitvinding van tandpasta in de negentiende eeuw met gemalen schelpen of kalk. In de middeleeuwen voegde men daar kruiden aan toe: rozemarijn, peterselie en salie, en heel soms munt. In andere culturen gebruikte men daarvoor andere voorradige kruiden. In India bijvoorbeeld gebruikt men een mengsel van venkel, cardamom en steranijs, dat nog altijd wordt gebruikt en soms op tafel staat. Dat mengsel heet 'mukwah'.

De Nederlandse markt wordt gedomineerd door aarmunt of groene munt (Mentha spicata) en Marokkaanse munt (Mentha spicata var crispa), dat hier behalve in Marokkaanse gerechten en thee in mojito wordt gebruikt, een van origine Cubaanse coctail van Cubaanse rum, rietsuiker en sodawater.

Taalkundige aspecten, etymologie

Nomenclatuur

Het woord munt of mint, komt van het Latijnse woord mentha, dat ook de geslachtsnaam is. Dit woord is ontleend aan de Griekse mythologie, waarin de nimf Mynthe uit jaloezie door Proserpine in de plant werd veranderd in de plant die we nu munt noemen.

Populaire benaming

De Nederlandse taal kent naast het woord munt als verzamelbegrip ook het woord kruizemunt. Hiermee wordt niet op één specifieke muntsoort gedoeld, maar munt in het algemeen (aarmunt, akkermunt, watermunt).

Benamingen in diverse talen

 

#inleiding  #muntsoorten  #gezondheidsaspecten (voedingswaarde)

Naast de commerciële muntsoorten zijn er heel veel soorten munt, die thuis geteeld worden, in de tuin of op het balkon. Het gaat hier steeds vaker om 'rariteiten' als mandarijnmunt of grapefruitmunt of chocolademunt.

Er zijn ook muntsoorten met een landsnaam, zoals Chinese munt (Mentha haplocalyx) en japanse munt (een variëteit vdie speciaal voor de productie van muntolie is ontwikkeld). Marokkaanse en Turkse munt zijn beide 'crispa' vormen van de groene munt. Vietnamese en Mexicaanse munt worden wel als muntsoorten beschouwd, maar zijn geen leden van de muntfamilie, respectievelijk Persicaria odorata en Tagetes lucida.

Marokkaanse munt

Marokkaanse munt (Mentha spicata var crispa), een groene munt variëteit, is de meest verkochte muntsoort in ons land.

Pepermunt

Pepermunt (Mentha x piperita) is een kruising tussen aarmunt en watermunt, en heeft zich vanuit Europa over de hele wereld verspreid. De olie is een belangrijke smaakstof, onder meer bekend van pepermuntjes.

Bergamotmunt

Bergamotmunt (Mentha x piperita citrata) is een variëteit van pepermunt, en ruikt ondanks zijn citrus-benaming vooral naar lavendel.

Akkermunt

Akkermunt of ook wel akkerplei (Mentha arvensis) is één van de oudste muntsoorten met een sterk pepermunt-aroma.

Polei

De wilde polei is in ons land ernstig bedreigd, komt voor op de rode lijst. Groeit onder meer in de uiterwaarden. Maar is het wel een eetbaar kruid ?

Hertsmunt

Hertsmunt of bosmunt (Mentha longifolia) heeft het aroma van pepermunt en het uiterlijk van kruizemunt, hoewel, zonder vertakkingen. Geen culinaire toepassing bekend.

Engelse watermunt

De in het wild groeiende watermunt of Hart's pennyroyal (Mentha cervina) is een bedreigde plantensoort.

 

#inleiding  #oorsprong en verspreiding  #gezondheidsaspecten (voedingswaarde)