top
Prekese
Tetrapleura tetraptera
Prekese
Recepten met prekese
Sasâ's op de markt in Ghana ©2019
Onrijpe prekese boon | Tetrapleura tetraptera ©2010

Prekese

Aidanboon

De prekese is een peulvrucht. Hij groeit aan de aidan, een boom uit het bonenfamilie met grote vleugelvormige vruchten. Prekese wordt in gedroogde vorm gebruikt als smaakmaker, zelden als groente.

De prekese is een 15 tot 25 cm lange boon, licht tot sterk gebogen, en is in gedroogde vorm paars-bruin. In gedroogde vorm vertoont de sasâs gelijkenis met de carob of Johannesbrood. Een belanrijk uiterlijk verschil zijn de vier vleugels van de sasâs, met een breedte van een centimeter of drie. Twee vleugels zorgen voor de stijfheid van de peul en herbergen de zaden, de twee andere bevatten een zoetig pulp, dat naar caramel ruikt

De nog onrijpe vrucht is groen. Hij wordt bruin wanneer hij rijpt, en wordt uiteindelijk diep-paarsbruin wanneer hij verdroogt. De peul blijft al die tijd gesloten. Prekese-bonen worden in november en december geoogst, meestal door ze te rapen.

Tijdens de rijping verandert niet alleen de kleur van de boon en de tectuur, maar ook de smaak. De rijpe vrucht is straffer van smaak dan de onrijpe, door - hoe kan het haast anders - tannine. Daarnaast proef je in de vrucht de bitterheid van saponine, een glycoide die je in veel bonensoorten tegenkomt, en behoort tot de afweermechanismen van de plant. Aan de unieke aroma's dankt de boon in Ghana de titel 'soep parfum' (prekese).

De droge boon is verhout, en zo hard dat je hem alleen met gepast geweld kunt openen. In veel toepassingen worden de zaden terzijde gelegd en wordt alleen de peul bereid.

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

De gedroogde peulen zijn het hele jaar door leverbaar. Het is de eerste keer misschien een speurtocht, omdat de meest uiteenlopende Afrikaanse benamingen worden gebruikt. Hier zijn er enkele:

ashanti
prekese
bangangté
sepan
bassa
sasâs, lege-lege
bini
 
douala
essèssé
ewondo
akwa
haussa
dawo
ibibio
uyayak
igbo
osakerisa, ataare
itsekeri
yanghanyanghan
maka
chicha
mifi
tchitcho
twi (ghana)
prekese
urbobo
 
wolof
busilin
yoruba
aidan, aridan
 

en . .

engels
aidan
frans
quatre côtés ou eséhésé
italiaans
 
spaans
prekese
duits
prekese baum
arabisch
 
turks
 
hindi
 
indonesisch
 
japans
 
vietnamees
 
chinees
 
 

Culinair gebruik en bereiding

De gedroogde peul wordt in stukken gesneden of gebroken. Deze worden in hun geheel gebruikt, of gemalen in gerechten gebruikt. Soms worden ook de zaden (bonen) gebruikt, vaak ook niet. Een befaamd gerecht is Oghwo amiedi of banga, een maaltijdsoep met vis uit de Urhobo-keuken, waarnaar het gelijknamige specerijenmengsel is genoemd.

Maar de peul wordt ook gebruikt om thee van te trekken, en wordt verwerkt in snoep.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

De gedroogde peul is lang houdbaar, mits droog bewaard.

slotregel

Gezondheidsaspecten

Voedingsstoffen - gezondheidsrisico's

Sasâs is zeer eiwitrijk en bevat veel mineralen, en tannine (636mg per 100 gram). De suikers bestaan voor bijna 100% uit amylopectine (0,4% amylose).

Samenstelling per 100 gram rauw product - alleen de peul

372,0
kcal
(1557,5 kJoule)
3,8
gram
eiwitten
87,5
gram
koolhydraten
36,7
gram
zetmeel
31,7
gram
waarvan suikers
0,8
gram
vet
mineralen
362,1
mg
calcium
1,2
mg
ijzer
431,0
mg
kalium
21,6
mg
magnesium
2,3
mg
mangaan
20,1
mg
natrium
72,1
mg
fosfor
slotregel

Bronvermelding update februari 2021

Variation in nutrients composition of tetrapleura tetraptera fruit at two maturity stages | A.E. Irondi e.a. International Journal of Biosciences | IJB | ISSN: 2220-6655 (Print) 2222-5234 (Online) http://www.innspub.net Vol. 3, No. 9, p. 304-312, 2013 High-value Syrup from Prekese Fruits for Community Livelihood Empowerment | SEED Promoting Entrepreneurship for Sustainable Development Les Arbres à ail de l'Afrique équatoriale | A. Chevalier, Revue internationale de botanique appliquéen et d'agriculture africaine, 1947 (27) pp 22-25 Prekese | Specialty produce Tetrapleura tetraptera | Useful tropical plants Tetrapleura tetraptera | Wikipedia (EN/DU) Tetrapleura tetraptera | World agroforestry Chemical Composition of the Dry Fruit of Tetrapleura tetraptera | P. Eloho Akin-Idowu e.a. Journal of Herbs, spices and medicinal plants, March 2011 Tetrapleura | Plantlist, a working list of all plant species Tetrapleura tetraptera | Prot4U