top
Carotte grelot
Parijse markt en andere ronde penen
Carotte grelot
Franse penen
Carotte marché de Paris

De Franse bolronde penen

Carottes grelot

Aan het begin van de negentiende eeuw is de bolvormige peen ontwikkeld, onder andere bekend als de Carotte Parisienne of Paris Marché (Parijse markt). Dit type peen wordt in de regel grelot genoemd.

De bolvormige peensoorten zijn traditioneel bekend onder de namen Carotte ronde marché de Paris, Gourmet de Paris, Carotte à couches, Carotte à châsis (rondom Parijs) en Carotte Parisienne. De type-aanduiding grelot is in de negentiende eeuw al in gebruik. Deze term wordt ook gebruikt voor (bolle) bosuitjes, zilveruitjes en ronde sjalotjes, deze worden alle oignons grelots genoemd .

Carottes grelots hebben een vrij stevige bite, veroorzaakt door de compacte, vrij harde pit (coeur), die verhardt naarmate de wortel ouder wordt, een groot nadeel van dit type peen. Het is één van de redenen waarom deze peensoort als consumptiepeen voorbijgestreefd is door andere cultivars. Een belangrijke andere reden is de bescheiden opbrengst. Misschien is het lastige schillen ook een reden. Hoe dan ook, de ronde peen wordt tegenwoordig vooral geteeld voor de conservenindustrie.

De plant wordt zo'n halve meter hoog; veel loof voor een klein worteltje, en daarom is de plantafstand vrij groot. Het wordt een zomerworteltje genoemd. Hoewel de oogsttijd van juni tot november duurt, kun je grelots dan ook het best 's zomers te oogsten.

Het is een peensoort die prima gedijt in zavelige bodem en in klei. De wortel is nagenoeg bolvormig, en 2-4 cm groot.

Benamingen in diverse andere talen

engels
parisian forcing carrot
italiaans
 
spaans
 
duits
plattrunde pariser markt carotte
arabisch
 
turks
 
hindi
 
indonesisch
 
japans
 
vietnamees
 
chinees
 
 

Practische zaken

Aankoop en verkrijgbaarheid

In ons land zelden of nooit vers aangeboden. Mogelijkerwijs wel te verkrijgen in pot.

Culinair gebruik en bereiding

De ronde peen kan rauw gegeten worden en is geschikt voor alle bereidingen. Veel ronde peen komt terecht in de conservenindustrie en belandt in pot, tezamen met groene erwtjes bijvoorbeeld.

Houdbaarheid (bewaaradvies)

De ronde peen is vrij goed te bewaren, en kan na blancheren ingevroren worden.

slotregel

De geschiedenis van de grelot

Wanneer de ronde peen precies is ontwikkeld, is onzeker, maar vermoedelijk halverwege de negentiende eeuw.

In de zitting van de Societé nationale d'horticulture de France van 22 april 1886 presenteert een groentenkweker uit Issy (departement Seine), Gerard Chemin tijdens een bijeenkomst van de Société nationale d'horticulture de France, een kistje carottes grelot. Voor zover bekend is dit de eerste keer dat deze beschreven worden. Vilmorin vermeldt de peen later in Les plantes foragères als de Carotte rouge à forcer Parissiene van 1904.

Het oudste recept is dat van Vichy carottes, bedacht in het kuuroord van Vichy. Het wordt gemaakt van dun geschilde en dun gesneden grelots die in Vichy-water gekookt zijn, zonder zout.

Het ronde peentje werd al snel vrij algemeen verbouwd in Frankrijk, maar met het uitbreken van de Eerste wereldoorlog oorlog is de teelt van dit type peen nagenoeg stilgevallen. De Grelot, het protioype van de huidige ronde peen, is een cultivar die ontwikkeld is ná de Eerste wereldoorlog, in 1925.

In het Nederlands gebruiken we namen als Parijse broei en Parijse markt.

slotregel

Gezondheidsaspecten

Voedingswaarde, gezondheidsrisico's

Peentjes bevatten caroteen, een onverzadigde verbinding die behoort tot de carotenoïden, een groep gele en rode kleurstoffen. Behalve dat het een kleurstof is, is caroteen een waardevolle voedingsstof (anti-oxydant).

Caroteen komt niet exclusief in peen voor, zelfs niet alleen in de wortel van de peen, maar is wel naar de groente (carota) vernoemd. Β-caroteen wordt in het lichaam omgezet in vitamine A.

Behalve caroteen, overwegend α- en β-caroteen, bevat de peen suiker en vruchtenzuren zoals appel- en citroenzuur. peen is rijk aan vitamine C, kalium en ijzer.

Samenstelling per 100 gram rauw product

41
kcal
(170 kJoule)
0,9
gram
eiwitten
9,6
gram
koolhydraten
2,8
gram
vezels
4,7
gram
waarvan suikers
0,2
gram
vet
0,1
gram
meervoudig onverzadigd
2,0
mg
omega-3
115,0
mg
omega-6
Vitaminen
5512
µg
vitamine A
(689,1% ADH)
0,1
mg
vitamine B1
(9,1% ADH)
0,1
mg
vitamine B2
(7,1% ADH)
1,0
mg
nicotinezuur
(6,3% ADH)
0,3
mg
pantotheenzuur
(5,0% ADH)
0,1
mg
vitamine B6
(7,1% ADH)
19,0
µg
foliumzuur (B9)
(9,5% ADH)
5,9
mg
vitamine C
(7,4% ADH)
0,7
mg
vitamine E
(5,8% ADH)
13,2
µg
vitamine K
(17,6% ADH)
Mineralen
33,0
mg
calcium
0,3
mg
ijzer
320
mg
kalium
12,0
mg
magnesium
0,1
mg
mangaan
69,0
mg
natrium
35,0
mg
fosfor
0,1
µg
selenium
0,2
mg
zink
slotregel

Bronvermelding update januari 2023

Sénce du 22 avril 1886 | Journal de la Société nationale d'horticulture de France pagina 201 Carota tonda di Parigi Slowfood foundation for biodiversity